「-io, -(s)i, -sum/-tum, -ire」:丙式標準動詞

丙式のパターンでは、完了形で「-(s)i」(長音)、スピーヌムで「-sum/-tum」という形を取る。つまり:
そ れでは、「来る」という意味の「venio, veni, ventum, venire」と、「縛る」という意味の「vincio, vinxi, vinctum, vincire」を使って、活用語尾の具体例を示そう。

①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)

不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態\時制 現在(praesens) 完了(perfectum) 未完了 過去完了 未来(futurum) 前未来
能動態不定詞 -ire
(venire, vincire)
-isse
(venisse, vinxisse)
- - -surus/-turus esse
(venturus esse, vincturus esse)
-
受動態不定詞 -iri (veniri, vinciri) -sus/-tus esse
(ventus esse, vinctus esse)
- - -sum/-tum iri
(ventum iri, vinctum iri)
-
能動態分詞 -iens
(veniens, vinciens)
- - - -surus/-turus
(venturus, vincturus)
-
受動態分詞 - -sus/-tus
(ventus, vinctus)
- - -iendus
(veniendus, vinciendus)
-

分詞(分詞を使う不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。

態・時制
能動態現在分詞
能動態未来分詞 受動態完了分詞
男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 主格 -iens (veniens, vinciens)
-iens
(veniens, vinciens)
-iens
(veniens, vinciens)
-surus/-turus
(venturus, vincturus)
-sura/-tura
(ventura, vinctura)
-surum/-turum
(venturum, vincturum)
-sus/-tus
(ventus, vinctus)
-sa/-ta
(venta, vincta)
-sum/-tum
(ventum, vinctum)
属格 -ientis (venientis, vincientis)
-ientis
(venientis, vincientis)
-ientis (venientis, vincientis)
-suri/-turi
(venturi, vincturi)
-surae/-turae
(venturae, vincturae)
-suri/-turi
(venturi, vincturi)
-si/-ti
(venti, vincti)
-sae/-tae
(ventae, vinctae)
-si/-ti
(venti, vincti)
与格 -ienti (venienti, vincienti)
-ienti
(venienti, vincienti)
-ienti (venienti, vincienti)
-suro/-turo
(venturo, vincturo)
-surae/-turae
(venturae, vincturae)
-suro/-turo
(venturo, vincturo)
-so/-to
(vento, vincto)
-sae/-tae
(ventae, vinctae)
-so/-to
(vento, vincto)
対格 -ientem (venientem, vincientem)
-ientem
(venientem, vincientem)
-iens (veniens, vinciens)
-surum/-turum
(venturum, vincturum)
-suram/-turam
(venturam, vincturae)
-surum/-turum
(venturum, vincturum)
-sum/-tum
(ventum, vinctum)
-sam/-tam
(ventam, vinctam)
-sum/-tum
(ventum, vinctum)
奪格 -iente (-ienti) (veniente (venienti), vinciente (vincienti))
-iente (-ienti) (veniente (venienti), vinciente (vincienti))
-iente (-ienti) (veniente (venienti), vinciente (vincienti))
-suro/-turo
(venturo, vincturo)
-sura/-tura
(ventura, vinctura)
-suro/-turo
(venturo, vincturo)
-so/-to
(vento, vincto)
-sa/-ta
(venta, vincta)
-so/-to
(vento, vincto)
複数 主格 -ientes (venientes, vincientes)
-ientes (venientes, vincientes)
-ientia (venientia, vincientia)
-suri/-turi
(venturi, vincturi)
-surae/-turae
(venturae, vincturae)
-sura/-tura
(ventura, vinctura)
-si/-ti
(venti, vincti)
-sae/-tae
(ventae, vinctae)
-sa/-ta
(venta, vincta)
属格 -ientium (venientium, vincientium)
-ientium (venientium, vincientium)
-ientium (venientium, vincientium)
-surorum/ -turorum
(venturorum, vincturorum)
-surarum/ -turarum
(venturarum, vincturarum)
-surorum/ -turorum
(venturorum, vincturorum)
-sorum/ -torum
(ventorum, vinctorum)
-sarum/ -tarum
(ventarum, vinctarum)
-sorum/ -torum
(ventorum, vinctorum)
与格 -ientibus (venientibus, vincientibus)
-ientibus (venientibus, vincientibus)
-ientibus (venientibus, vincientibus)
-suris/-turis
(venturis, vincturis)
-suris/-turis
(venturis, vincturis)
-suris/-turis
(venturis, vincturis)
-sis/-tis
(ventis, vinctis)
-sis/-tis
(ventis, vinctis)
-sis/-tis
(ventis, vinctis)
対格 -ientis (-entes) (venientis (venientes), vincientis (vincientes))
-ientis (-entes) (venientis (venientes), vincientis (vincientes))
-ientia (venientia, vincientia)
-suros/-turos
(venturos, vincturos)
-suras/-turas
(venturas, vincturis)
-sura/-tura
(ventura, vinctura)
-sos/-tos
(ventos, vinctos)
-sas/-tas
(ventas, vinctas)
-sa/-ta
(venta, vincta)
奪格 -ientibus (venientibus, vincientibus)
-ientibus (venientibus, vincientibus)
-ientibus (venientibus, vincientibus)
-suris/-turis
(venturis, vincturis)
-suris/-turis
(venturis, vincturis)
-suris/-turis
(venturis, vincturis)
-sis/-tis
(ventis, vinctis)
-sis/-tis
(ventis, vinctis)
-sis/-tis
(ventis, vinctis)


②現在(praesens)・完了(perfectum)

現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -io
(venio, vincio)
-iam
(veniam, vinciam)
- -i
(veni, vinxi)
-erim
(venerim, vinxerim)
-
2人称単数(tu) -is
(venis, vincis)
-ias
(venias, vincias)
-i (veni, venci) -isti
(venisti, vinxisti)
-eris
(veneris, vinxeris)
-
3人称単数(is/ea/id) -it
(venit, vincit)
-iat
(capiat, vinciat)
- -it
(venit, vinxit)
-erit
(venerit, vinxerit)
-
1人称複数(nos) -imus
(venimus, vincimus)
-iamus
(veniamus, vinciamus)
- -imus
(venimus, vinximus)
-erimus
(venerimus, vinxerimus)
-
2人称複数(vos) -itis
(venitis, vincitis)
-iatis
(veniatis, vinciatis)
-ite
(venite, vencite)
-istis
(venitis, vinxitis)
-eritis
(veneritis, vinxeritis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -iunt
(veniunt, vinciunt)
-iant
(veniant, vinciant)
- -erunt (-ere)
(venerunt (venere), vinxerunt (vinxere))
-erint
(venerint, vinxerint)
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ior
(venior, vincior)
-iar
(veniar, vinciar)
- -sus/-tus sum
(ventus sum, vinctus sum)
-sus/-tus sim
(ventus sim, vincti sim)
-
2人称単数(tu) -iris
(veniris, vinciris)
-iaris
(veniaris, vinciaris)
-ire
(venire, vincire)
-sus/-tus es
(ventus es, vinctus es)
-sus/-tus sis
(ventus sis, vinctus sis)
-
3人称単数(is/ea/id) -itur
(venitur, vincitur)
-iatur
(veniatur, vinciatur)
- -sus/-tus est 
(ventus est, vinctus est)
-sus/-tus sit
(ventus sit, vinctus sit)
-
1人称複数(nos) -imur
(venimur, vincimur)
-iamur
(veniamur, vinciamur)
- -si/-ti sumus
(venti sumus, vincti sumus)
-si/-ti simus
(venti simus, vincti simus)
-
2人称複数(vos) -imini
(venimini, vincimini)
-iamini
(veniamini, vinciamini)
-imini
(venimini, vincimini)
-si/-ti estis
(venti estis, vincti estis)
-si/-ti sitis
(venti sitis, vincti sitis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -iuntur
(veniuntur, vinciuntur)
-iantur
(veniantur, vinciantur)
- -si/-ti sunt
(venti sunt, vincti sunt)
-si/-ti sint
(venti sint, vincti sint)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-sus/-tus (ventus, vinctus)」(単数)は「-sa/-ta (venta, vincta)」になり、「-si/-ti (venti, vincti)」(複数)は「-sae/-tae (ventae, vinctae)」になる。
又、中性の場合、「-sus/-tus (ventus, vinctus)」(単数)は「-sum/-tum (ventum, vinctum)」になり、「-si/-ti (venti, vincti)」(複数)は「-sa/-ta (venti, vincti)」になる。

③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)

未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -iebam
(veniebam, vinciebam)
-irem
(venirem, vincirem)
- -eram
(veneram, vinxeram)
-issem
(venissem, vinxissem)
-
2人称単数(tu) -iebas
(veniebas, vinciebas)
-ires
(venires, vincires)
- -eras
(veneras, vinxeram)
-isses
(venisses, vinxisses)
-
3人称単数(is/ea/id) -iebat
(veniebat, vinciebat)
-iret
(veniret, vinciret)
- -erat
(venerat, vinxerat)
-isset
(venisset, vinxisset)
-
1人称複数(nos) -iebamus 
(veniebamus,vinciebamus)
-iremus
(veniremus, vinciremus)
- -eramus (veneramus,
vinxeramus)
-issemus
(venissemus, vinxissemus)
-
2人称複数(vos) -iebatis
(veniebatis, vinciebatis)
-iretis
(veniretis, vinciretis)
- -eratis
(veneratis, vinxeratis)
-issetis
(venissetis, vinxissetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -iebant
(veniebant, vinciebant)
-irent
(venirent, vinciretis)
- -erant
(venerant, vinxerant)
-issent
(cepissent, vinxissent)
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -iebar
(veniebar, vinciebar)
-irer
(venirer, vincirer)
- -sus/-tus eram
(ventus eram, vinctus eram)
-sus/-tus essem
(ventus essem, vinctus essem)
-
2人称単数(tu) -iebaris
(veniebaris, vinciebaris)
-ireris
(venireris, vincireris)
- -sus/-tus eras
(ventus eras, vinctus eras)
-sus/-tus esses
(ventus esses, vinctus esses)
-
3人称単数(is/ea/id) -iebatur
(veniebatur, vinciebatur)
-iretur
(veniretur, vinciretur)
- -sus/-tus erat
(ventus erat, vinctus eras)
-sus/-tus esset
(ventus esset, vinctus esset)
-
1人称複数(nos) -iebamur (veniebamur, vinciebamur) -iremur
(veniremur, vinciremur)
- -si/-ti eramus
(venti eramus, vinctus eramus)
-si/-ti essemus
(venti essemus, vincti essemus)
-
2人称複数(vos) -iebamini (veniebamini, vinciebamini) -iremini (veniremini, vinciremini) - -si/-ti eratis
(venti eratis, vincti eratis)
-si/-ti essetis
(venti essetis, vincti essetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -iebantur (veniebantur, vinciebantur) -irentur
(venirentur, vincirentur)
- -si/-ti erant
(venti erant, vincti erant)
-si/-ti essent
(venti essent, vincti essent)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-sus/-tus (ventus, vinctus)」(単数)は「-sa/-ta (venta, vincta)」になり、「-si/-ti (venti, vincti)」(複数)は「-sae/-tae (ventae, vinctae)」になる。
又、中性の場合、「-sus/-tus (ventus, vinctus)」(単数)は「-sum/-tum (ventum, vinctum)」になり、「-si/-ti (venti, vincti)」(複数)は「-sa/-ta (venti, vincti)」になる。

 ④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)

未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -iam
(veniam, vinciam)
- - -ero
(venero, vinxero)
- -
2人称単数(tu) -ies
(venies, vincies)
- -ito
(venito, vincito)
-eris
(veneris, vinxeris)
- -
3人称単数(is/ea/id) -iet
(veniet, vinciet)
- -ito
(venito, vincito)
-erit
(venerit, vinxerit)
- -
1人称複数(nos) -iemus
(veniemus, vinciemus)
- - -erimus
(venerimus, vinxerimus)
- -
2人称複数(vos) -ietis
(venietis, vincietis)
- -itote
(venitote, vincitote)
-eritis
(veneritis, vinxeritis)
- -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ient
(venient, vincient)
- -iunto
(veniunto, vinciunto)
-erint
(venerint, vinxerint)
- -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -iar
(veniar, vinciar)
-
- -sus/-tus ero
(ventus ero, vinctus ero)
-
-
2人称単数(tu) -ieris (-iere)
(venieris (veniere), vincieris (vinciere))
-
-itor
(venitor, vincitor)
-sus/-tus eris
(ventus eris, vinctus eris)
-
-
3人称単数(is/ea/id) -ietur
(venietur, vincietur)
-
-itor
(venitor, vincitor)
-sus/-tus erit
(ventus erit, vinctus erit)
-
-
1人称複数(nos) -iemur
(veniemur, vinciemur)
-
-
-si/-ti erimus
(venti erimus, vincti erimus)
-
-
2人称複数(vos) -iemini
(veniemini, vinciemini)
-
-
-si/-ti eritis
(venti eritis, vincti eritis)
-
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ientur
(venientur, vincientur)
-
-iuntor
(veniuntor, vinciuntor)
-si/-ti erunt
(venti erunt, vincti erunt)
-
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-sus/-tus (ventus, vinctus)」(単数)は「-sa/-ta (venta, vincta)」になり、「-si/-ti (venti, vincti)」(複数)は「-sae/-tae (ventae, vinctae)」になる。
又、中性の場合、「-sus/-tus (ventus, vinctus)」(単数)は「-sum/-tum (ventum, vinctum)」になり、「-si/-ti (venti, vincti)」(複数)は「-sa/-ta (venti, vincti)」になる。

⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)

ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

数・格\人称 gerundium
中性
gerundivum
男性
gerundivum
女性
gerundivum
中性
supinum
単数(singularis) 主格(nominativus) -
-iendus
(veniendus, vinciendus)
-ienda
(venienda, vincienda)
-iendum
(veniendum, vinciendum)
-
属格(genitivus) -iendi
(veniendi, vinciendi)
-iendi
(veniendi, vinciendi)
-iendae
(veniendae, vinciendae)
-iendi
(veniendi, vinciendi)
-
与格(dativus) -iendo
(veniendo, vinciendo)
-iendo
(veniendo, vinciendo)
-iendae
(veniendae, vinciendae)
-iendo
(veniendo, vinciendo)
-
対格(accusativus) -iendum
(veniendum, vinciendum)
-iendum
(veniendum, vinciendum)
-iendam
(veniendam, vinciendam)
-iendum
(veniendum, vinciendum)
-sum/-tum
(ventum, vinctum)
奪格(ablativus) -iendo
(veniendo, vinciendo)
-iendo
(veniendo, vinciendo)
-ienda
(venienda, vincienda)
-iendo
(veniendo, vinciendo)
-su/-tu
(ventu, vinctu)
複数(pluralis) 主格(nominativus) -
-iendi
(veniendi, vinciendi)
-iendae
(veniendae, vinciendae)
-ienda
(venienda, vincienda)
-
属格(genitivus) -
-iendorum
(veniendorum, vinciendorum)
-iendarum
(veniendarum, vinciendarum)
-iendorum
(veniendorum, vinciendorum)
-
与格(dativus) -
-iendis
(veniendis, vinciendis)
-iendis
(veniendis, vinciendis)
-iendis
(veniendis, vinciendis)
-
対格(accusativus) -
-iendos
(veniendos, vinciendos)
-iendas
(veniendas, vinciendas)
-iendos
(venienda, vincienda)
-
奪格(ablativus) -
-iendis
(veniendis, vinciendis)
-iendis
(veniendis, vinciendis)
-iendis
(veniendis, vinciendis)
-
ゲルンディーウゥムの男性単数呼格形は、「-iende (veniende, vinciende)」である。その他の呼格は、主格と同じである。

⑥このパターンの活用をする動詞

このパターンの活用をする動詞には、次のようなものがある。
前へ | トップへ | 次へ