「-o, -i, -itum, -ere」:乙式の標準動詞

乙式のパターンでは、甲式のパターンに比較して、完了形で「-i(v)-」が落ち、スピーヌムで母音が短くなる。それでは、「信用する、貸しつける」という意味の、「credo, credidi, creditum, credere」を使って、活用語尾の具体例を示そう。

①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)

不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態\時制 現在(praesens) 完了(perfectum) 未完了 過去完了 未来(futurum) 前未来
能動態不定詞 -ere (credere) -isse
(credisse)
- - -iturus esse
(crediturus esse)
-
受動態不定詞 -eri (crederi) -itus esse
(creditus esse)
- - -itum iri
(creditum iri)
-
能動態分詞 -ens (credens) - - - -iturus (crediturus) -
受動態分詞 - -itus (creditus) - - -endus (credendus) -

分詞(分詞を使う不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。

態・時制
能動態現在分詞
能動態未来分詞 受動態完了分詞
男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 主格 -ens (credens)
-ens (credens)
-ens (credens)
-iturus
(crediturus)
-itura
(creditura)
-iturum
(crediturum)
-itus
(creditus)
-ita
(credita)
-itum
(creditum)
属格 -entis (credentis)
-entis (credentis)
-entis (credentis)
-ituri
(credituri)
-iturae
(crediturae)
-ituri
(credituri)
-iti
(crediti)
-itae
(creditae)
-iti
(crediti)
与格 -enti (credenti)
-enti (credenti)
-enti (credenti)
-ituro
(credituro)
-iturae
(crediturae)
-ituro
(credituro)
-ito
(credito)
-itae
(creditae)
-ito
(credito)
対格 -entem (credentem)
-entem (credentem)
-ens (credens)
-iturum
(crediturum)
-ituram
(credituram)
-iturum
(crediturum)
-itum
(creditum)
-itam
(creditam)
-itum
(creditum)
奪格 -ente (-enti) (credente (credenti))
-ente (-enti) (credente (credenti))
-ente (-enti) (credente (credenti))
-ituro
(credituro)
-itura
(creditura)
-ituro
(credituro)
-ito
(credito)
-ita
(credita)
-ito
(credito)
複数 主格 -entes (credentes)
-entes (credentes)
-entia (credentia)
-ituri
(credituri)
-iturae
(crediturae)
-itura
(creditura)
-iti
(crediti)
-itae
(creditae)
-ita
(credita)
属格 -entium (credentium)
-entium (credentium)
-entium (credentium)
-iturorum
(crediturorum)
-iturarum
(crediturarum)
-iturorum
(crediturorum)
-itorum
(creditorum)
-itarum
(creditarum)
-itorum
(creditorum)
与格 -entibus (credentibus)
-entibus (credentibus)
-entibus (credentibus)
-ituris
(credituris)
-ituraris
(credituris)
-ituraris
(credituris)
-itis
(creditis)
-itis
(creditis)
-itis
(creditis)
対格 -entis (-entes) (credentis (credentes))
-entis (-entes) (credentis (credentes))
-entia (credentia)
-ituros
(credituros)
-ituras
(credituras)
-itura
(creditura)
-itos
(creditos)
-itas
(creditas)
-ita
(credita)
奪格 -entibus (credentibus)
-entibus (credentibus)
-entibus (credentibus)
-ituris
(credituris)
-ituris
(credituris)
-ituris
(credituris)
-itis
(creditis)
-itis
(creditis)
-itis
(creditis)


②現在(praesens)・完了(perfectum)

現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -o (credo) -am (credam) - -i (credidi) -erim (crediderim) -
2人称単数(tu) -is (credis) -as (credas) -e (crede) -isti (credidisti) -eris (credideris) -
3人称単数(is/ea/id) -it (credit) -at (credat) - -it (credidit) -erit (crediderit) -
1人称複数(nos) -imus (credimus) -amus (credamus) - -imus (credidimus) -erimus (crediderimus) -
2人称複数(vos) -itis (creditis) -atis (credatis) -ite (credite) -istis (crediditis) -eritis (credideritis) -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -unt (credunt) -ant (credant) - -erunt (-ere) (crediderunt (credidere)) -erint (crediderint) -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -or (credor) -ar (credar) - -itus sum
(creditus sum)
-itus sim
(creditus sim)
-
2人称単数(tu) -eris (crederis) -aris (credaris) -ere (credere) -itus es
(creditus es)
-itus sis
(creditus sis)
-
3人称単数(is/ea/id) -itur (creditur) -atur (credatur) - -itus est 
(creditus est)
-itus sit
(creditus sit)
-
1人称複数(nos) -imur (credimur) -amur (credamur) - -iti sumus  (crediti sumus) -iti simus
(crediti simus)
-
2人称複数(vos) -imini (credimini) -amini (credamini) -imini (credimini) -iti estis
(crediti estis)
-iti sitis
(crediti sitis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -untur (creduntur) -antur (credantur) - -iti sunt
(crediti sunt)
-iti sint
(crediti sint)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (creditus)」(単数)は「-ita (credita)」になり、「-iti (crediti)」(複数)は「-itae (creditae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (creditus)」(単数)は「-itum (creditum)」になり、「-iti (crediti)」(複数)は「-ita (credita)」になる。

③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)

未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebam
(credebam)
-erem
(crederem)
- -eram (credideram) -issem (credidissem) -
2人称単数(tu) -ebas
(credebas)
-eres
(crederes)
- -eras (credideras) -isses (credidisses) -
3人称単数(is/ea/id) -ebat
(credebat)
-eret
(crederet)
- -erat (crediderat) -isset (credidisset) -
1人称複数(nos) -ebamus 
(credebamus)
-eremus
(crederemus)
- -eramus (credideramus) -issemus (credidissemus) -
2人称複数(vos) -ebatis
(credebatis)
-eretis
(crederetis)
- -eratis (credideratis) -issetis (credidissetis) -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebant
(credebant)
-erent
(crederent)
- -erant (crediderant) -issent (credidissent) -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebar
(credebar)
-erer
(crederer)
- -itus eram
(creditus eram)
-itus essem
(creditus essem)
-
2人称単数(tu) -ebaris (credebaris) -ereris (credereris) - -itus eras
(creditus eras)
-itus esses
(creditus esses)
-
3人称単数(is/ea/id) -ebatur (credebatur) -eretur (crederetur) - -itus erat
(creditus erat)
-itus esset
(creditus esset)
-
1人称複数(nos) -ebamur (credebamur) -eremur (crederemur) - -iti eramus
(crediti eramus)
-iti essemus
(crediti essemus)
-
2人称複数(vos) -ebamini (credebamini) -eremini (crederemini) - -iti eratis
(crediti eratis)
-iti essetis
(crediti essetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebantur (credebantur) -erentur (crederentur) - -iti erant
(crediti erant)
-iti essent
(crediti essent)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (creditus)」(単数)は「-ita (credita)」になり、「-iti (crediti)」(複数)は「-itae (creditae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (creditus)」(単数)は「-itum (creditum)」になり、「-iti (crediti)」(複数)は「-ita (credita)」になる。

 ④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)

未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -am
(credam)
- - -ero
(credidero)
- -
2人称単数(tu) -es
(credes)
- -ito (credito) -eris
(credideris)
- -
3人称単数(is/ea/id) -et
(credet)
- -ito (credito) -erit
(crediderit)
- -
1人称複数(nos) -emus
(credemus)
- - -erimus
(crediderimus)
- -
2人称複数(vos) -etis
(credetis)
- -itote (creditote) -eritis
(credideritis)
- -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ent
(credent)
- -unto (credunto) -erint
(crediderint)
- -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ar
(credar)
-
- -itus ero
(creditus ero)
-
-
2人称単数(tu) -eris (-ere)
(crederis (credere))
-
-itor (creditor) -itus eris (creditus eris) -
-
3人称単数(is/ea/id) -etur
(credetur)
-
-itor (creditor) -itus erit
(creditus erit)
-
-
1人称複数(nos) -emur
(credemur)
-
-
-iti erimus
(crediti erimus)
-
-
2人称複数(vos) -emini
(credemini)
-
-
-iti eritis
(crediti eritis)
-
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -entur
(credentur)
-
-untor (creduntor) -iti erunt
(crediti erunt)
-
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (creditus)」(単数)は「-ita (credita)」になり、「-iti (crediti)」(複数)は「-itae (creditae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (creditus)」(単数)は「-itum (creditum)」になり、「-iti (crediti)」(複数)は「-ita (credita)」になる。

⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)

ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

数・格\人称 gerundium
中性
gerundivum
男性
gerundivum
女性
gerundivum
中性
supinum
単数(singularis) 主格(nominativus) -
-endus
(credendus)
-enda
(credenda)
-endum
(credendum)
-
属格(genitivus) -endi
(credendi)
-endi
(credendi)
-endae
(credendae)
-endi
(credenda)
-
与格(dativus) -endo
(credendo)
-endo
(credendo)
-endae
(credendae)
-endo
(credendo)
-
対格(accusativus) -endum
(credendum)
-endum
(credendum)
-endam
(credendam)
-endum (credendum)
-itum (creditum)
奪格(ablativus) -endo (credendo)
-endo
(credendo)
-enda
(credenda)
-endo
(credendo)
-itu
(creditu)
複数(pluralis) 主格(nominativus) -
-endi
(credendi)
-endae
(credendae)
-enda
(credenda)
-
属格(genitivus) -
-endorum (credendorum)
-endarum (credendarum)
-endorum
(credendorum)
-
与格(dativus) -
-endis
(credendis)
-endis
(credendis)
-endis
(credendis)
-
対格(accusativus) -
-endos
(credendos)
-endas
(credendas)
-endos
(credenda)
-
奪格(ablativus) -
-endis
(credendis)
-endis
(credendis)
-endis
(credendis)
-
ゲルンディーウゥムの男性単数呼格形は、「-ende (credende)」である。その他の呼格は、主格と同じである。

⑥このパターンの活用をする動詞

このパターンの活用をする動詞には、次のようなものがある。
前へ | トップへ | 次へ