「-eo, -(s)i, -sum/-tum, -ere」:丙式の標準動詞

丙式のパターンでは、乙式のパターンと比較して、次の点が異なる。
そ れでは、「見る」という意味の、「video, vidi, visum, videre」を使って、活用語尾の具体例を示そう。

①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)

不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態\時制 現在(praesens) 完了(perfectum) 未完了 過去完了 未来(futurum) 前未来
能動態不定詞 -ere (videre) -isse
(vidisse)
- - -surus esse
(visurus esse)
-
受動態不定詞 -eri (videri) -sus esse
(visus esse)
- - -sum iri
(visum iri)
-
能動態分詞 -ens (videns) - - - -surus (visurus) -
受動態分詞 - -sus (visus) - - -endus (videndus) -

分詞(分詞を使った不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。

態・時制
能動態現在分詞
能動態未来分詞 受動態完了分詞
男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 主格 -ens (delens)
-ens (delens)
-ens (delens)
-iturus
(habiturus)
-itura
(habitura)
-iturum
(habiturum)
-itus
(habitus)
-ita
(habita)
-itum
(habitum)
属格 -entis (delentis)
-entis (delentis)
-entis (delentis)
-ituri
(habituri)
-iturae
(habiturae)
-ituri
(habituri)
-iti
(habiti)
-itae
(habitae)
-iti
(habiti)
与格 -enti (delenti)
-enti (delenti)
-enti (delenti)
-ituro
(habituro)
-iturae
(habiturae)
-ituro
(habituro)
-ito
(habito)
-itae
(habitae)
-ito
(habito)
対格 -entem (delentem)
-entem (delentem)
-ens (delens)
-iturum
(habiturum)
-ituram
(habituram)
-iturum
(habiturum)
-itum
(habitum)
-itam
(habitam)
-itum
(habitum)
奪格 -ente (-enti) (delente (delenti))
-ente (-enti) (delente (delenti))
-ente (-enti) (delente (delenti))
-ituro
(habituro)
-itura
(habitura)
-ituro
(habituro)
-ito
(habito)
-ita
(habita)
-ito
(habito)
複数 主格 -entes (delentes)
-entes (delentes)
-entia (delentia)
-ituri
(habituri)
-iturae
(habiturae)
-itura
(habitura)
-iti
(habiti)
-itae
(habitae)
-iti
(habiti)
属格 -entium (delentium)
-entium (delentium)
-entium (delentium)
-iturorum
(habiturorum)
-iturarum
(habiturarum)
-iturorum
(habiturorum)
-itorum
(habitorum)
-itarum
(habitarum)
-itorum
(habitorum)
与格 -entibus (delentibus)
-entibus (delentibus)
-entibus (delentibus)
-ituris
(habituris)
-ituraris
(habituris)
-ituraris
(habituris)
-itis
(habitis)
-itis
(habitis)
-itis
(habitis)
対格 -entis (-entes) (delentis (delentes))
-entis (-entes) (delentis (delentes))
-entia (delentia)
-ituros
(habituros)
-ituras
(habituras)
-itura
(habitura)
-itos
(habitos)
-itas
(habitas)
-ita
(habita)
奪格 -entibus (delentibus)
-entibus (delentibus)
-entibus (delentibus)
-ituris
(habituris)
-ituris
(habituris)
-ituris
(habituris)
-itis
(habitis)
-itis
(habitis)
-itis
(habitis)


②現在(praesens)・完了(perfectum)

現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -eo (video) -eam (videam) - -i (vidi) -erim (viderim) -
2人称単数(tu) -es (vides) -eas (videas) -e (vide) -isti (vidisti) -eris (videris) -
3人称単数(is/ea/id) -et (videt) -eat (videat) - -it (vidit) -erit (viderit) -
1人称複数(nos) -emus (videmus) -eamus (videamus) - -imus (vidimus) -erimus (viderimus) -
2人称複数(vos) -etis (videtis) -eatis (videatis) -ete (videte) -istis (viditis) -eritis (videritis) -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ent (vident) -eant (videant) - -erunt (-ere) (viderunt (videre)) -erint (viderint) -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -eor (videor) -ear (videar) - -sus sum
(visus sum)
-sus sim
(visus sim)
-
2人称単数(tu) -eris (videris) -earis (videaris) -ere (videre) -sus es
(visus es)
-sus sis
(visus sis)
-
3人称単数(is/ea/id) -etur (videtur) -eatur (videatur) - -sus est 
(visus est)
-sus sit
(visus sit)
-
1人称複数(nos) -emur (videmur) -eamur (videamur) - -si sumus
(visi sumus)
-si simus
(visi simus)
-
2人称複数(vos) -emini (videmini) -eamini (videamini) -emini (videmini) -si estis
(visi estis)
-si sitis
(visi sitis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -entur (videntur) -eantur (videantur) - -si sunt
(visi sunt)
-si sint
(visi sint)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-sus (visus)」(単数)は「-sa (visa)」になり、「-si (visi)」(複数)は「-sae (visae)」になる。
又、中性の場合、「-sus (visus)」(単数)は「-sum (visum)」になり、「-si (visi)」(複数)は「-sa (visa)」になる。

③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)

未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebam
(videbam)
-erem
(viderem)
- -eram
(videram)
-issem
(vidissem)
-
2人称単数(tu) -ebas
(videbas)
-eres
(videres)
- -eras
(videras)
-isses
(vidisses)
-
3人称単数(is/ea/id) -ebat
(videbat)
-eret
(videret)
- -erat
(viderat)
-isset
(vidisset)
-
1人称複数(nos) -ebamus 
(videbamus)
-eremus
(videremus)
- -eramus (videramus) -issemus (vidissemus) -
2人称複数(vos) -ebatis
(videbatis)
-eretis
(videretis)
- -eratis
(videratis)
-issetis
(vidissetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebant
(videbant)
-erent
(viderent)
- -erant
(viderant)
-issent
(vidissent)
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebar (videbar) -erer (viderer) - -sus eram
(visus eram)
-sus essem
(visus essem)
-
2人称単数(tu) -ebaris (videbaris) -ereris (videreris) - -sus eras
(visus eras)
-sus esses
(visus esses)
-
3人称単数(is/ea/id) -ebatur (videbatur) -eretur (videretur) - -sus erat
(visus erat)
-sus esset
(visus esset)
-
1人称複数(nos) -ebamur (videbamur) -eremur (videremur) - -si eramus
(visi eramus)
-si essemus
(visi essemus)
-
2人称複数(vos) -ebamini (videbamini) -eremini (videremini) - -si eratis
(visi eratis)
-si essetis
(visi essetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebantur (videbantur) -erentur (viderentur) - -si erant
(visi erant)
-si essent
(visi essent)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-sus (visus)」(単数)は「-sa (visa)」になり、「-si (visi)」(複数)は「-sae (visae)」になる。
又、中性の場合、「-sus (visus)」(単数)は「-sum (visum)」になり、「-si (visi)」(複数)は「-sa (visa)」になる。

 ④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)

未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebo (videbo) - - -ero (videro) - -
2人称単数(tu) -ebis (videbis) - -eto (videto) -eris (videris) - -
3人称単数(is/ea/id) -ebit (videbit) - -eto (videto) -erit (viderit) - -
1人称複数(nos) -ebimus (videbimus) - - -erimus (viderimus) - -
2人称複数(vos) -ebitis (videbitis) - -etote (videtote) -eritis (videritis) - -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebunt (videbunt) - -ento (vidento) -erint (viderint) - -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebor
(videbor)
-
- -sus ero
(visus ero)
-
-
2人称単数(tu) -eberis (habebere)
(videberis (videbere))
-
-etor (videtor) -sus eris
(visus eris)
-
-
3人称単数(is/ea/id) -ebitur
(videbitur)
-
-etor (videtor) -sus erit
(visus erit)
-
-
1人称複数(nos) -ebimur
(videbimur)
-
-
-si erimus
(visi erimus)
-
-
2人称複数(vos) -ebimini
(videbimini)
-
-
-si eritis
(visi eritis)
-
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebuntur
(videbuntur)
-
-entor (videntor) -si erunt
(visi erunt)
-
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-sus (visus)」(単数)は「-sa (visa)」になり、「-si (visi)」(複数)は「-sae (visae)」になる。
又、中性の場合、「-sus (visus)」(単数)は「-sum (visum)」になり、「-si (visi)」(複数)は「-sa (visa)」になる。

⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)

ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

数・格\人称 gerundium
中性
gerundivum
男性
gerundivum
女性
gerundivum
中性
supinum
単数(singularis) 主格(nominativus) -
-endus
(videndus)
-enda
(videnda)
-endum
(videndum)
-
属格(genitivus) -endi
(videndi)
-endi
(videndi)
-endae
(videndae)
-endi
(videnda)
-
与格(dativus) -endo
(videndo)
-endo
(videndo)
-endae
(videndae)
-endo
(videndo)
-
対格(accusativus) -endum
(videndum)
-endum
(videndum)
-endam
(videndam)
-endum (videndum)
-sum (visum)
奪格(ablativus) -endo (videndo)
-endo
(videndo)
-enda
(videnda)
-endo
(videndo)
-su
(visu)
複数(pluralis) 主格(nominativus) -
-endi
(videndi)
-endae
(videndae)
-enda
(videnda)
-
属格(genitivus) -
-endorum (videndorum)
-endarum (videndarum)
-endorum
(videndorum)
-
与格(dativus) -
-endis
(videndis)
-endis
(videndis)
-endis
(videndis)
-
対格(accusativus) -
-endos
(videndos)
-endas
(videndas)
-endos
(videnda)
-
奪格(ablativus) -
-endis
(videndis)
-endis
(videndis)
-endis
(videndis)
-
ゲルンディーウゥムの男性単数呼格形は、「-ende (vidende)」である。その他の呼格は、主格と同じである。

⑥このパターンの活用をする動詞

このパターンの活用をする動詞には、次のようなものがある。
前へ | トップへ | 次へ