「-o, -ivi (-ii), -itum, -ere」:甲式の標準動詞
①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)
不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。態\時制 | 現在(praesens) | 完了(perfectum) | 未完了 | 過去完了 | 未来(futurum) | 前未来 |
能動態不定詞 | -ere (petere) | -ivisse (-iisse) (petivisse (petiisse)) |
- | - | -iturus esse (petiturum esse) |
- |
受動態不定詞 | -i (peti) | -tus esse (petitum esse) |
- | - | -itum iri (petitum iri) |
- |
能動態分詞 | -ens (petens) | - | - | - | -eturus (petiturus) | - |
受動態分詞 | - | -etus (petitus) | - | - | -endus (petendus) | - |
分詞(分詞を使う不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。
態・時制 |
能動態現在分詞 |
能動態未来分詞 | 受動態完了分詞 | |||||||
性 | 男性 | 女性 | 中性 | 男性 | 女性 | 中性 | 男性 | 女性 | 中性 | |
単数 | 主格 | -ens (petens) |
-ens (petens) |
-ens (petens) |
-iturus (petiturus) |
-itura (petitura) |
-iturum (petiturum) |
-itus (petitus) |
-ita (petita) |
-itum (petitum) |
属格 | -entis
(petentis) |
-entis
(petentis) |
-entis
(petentis) |
-ituri (petituri) |
-iturae (petiturae) |
-ituri (petituri) |
-iti (petiti) |
-itae (petitae) |
-iti (petiti) |
|
与格 | -enti (petenti) |
-enti (petenti) |
-enti (petenti) |
-ituro (petituro) |
-iturae (petiturae) |
-ituro (petituro) |
-ito (petito) |
-itae (petitae) |
-ito (petito) |
|
対格 | -entem
(petentem) |
-entem (petentem) |
-ens (petens) |
-iturum (petiturum) |
-ituram (petituram) |
-iturum (petiturum) |
-itum (petitum) |
-itam (petitam) |
-itum (petitum) |
|
奪格 | -ente (-enti)
(petente (petenti)) |
-ente (-enti) (petente (petenti)) |
-ente (-enti) (petente (petenti)) |
-ituro (petituro) |
-itura (petitura) |
-ituro (petituro) |
-ito (petito) |
-ita (petita) |
-ito (petito) |
|
複数 | 主格 | -entes
(petentes) |
-entes (petentes) |
-entia (petentia) |
-ituri (petituri) |
-iturae (petiturae) |
-itura (petitura) |
-iti (petiti) |
-itae (petitae) |
-ita (petita) |
属格 | -entium
(petentium) |
-entium (petentium) |
-entium (petentium) |
-iturorum (petiturorum) |
-iturarum (petiturarum) |
-iturorum (petiturorum) |
-itorum (petitorum) |
-itarum (petitarum) |
-itorum (petitorum) |
|
与格 | -entibus
(petentibus) |
-entibus (petentibus) |
-entibus (petentibus) |
-ituris (petituris) |
-ituris (petituris) |
-ituris (petituris) |
-itis (petitis) |
-itis (petitis) |
-itis (petitis) |
|
対格 | -entis (-entes)
(petentis (petentes)) |
-entis (-entes)
(petentis (petentes)) |
-entia (petentia) |
-ituros (petituros) |
-ituras (petituras) |
-itura (petitura) |
-itos (petitos) |
-itas (petitas) |
-ita (petita) |
|
奪格 | -entibus
(petentibus) |
-entibus (petentibus) |
-entibus (petentibus) |
-ituris (petituris) |
-ituris (petituris) |
-ituris (petituris) |
-itis (petitis) |
-itis (petitis) |
-itis (petitis) |
②現在(praesens)・完了(perfectum)
現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。態(vox) | 能動態(activa) | |||||
時制(tempus) | 現在(praesens) | 完了(perfectum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | -o (peto) | -am (petam) | - | -ivi (-ii) (petivi (petii)) |
-iverim (petivero (petiero)) |
- |
2人称単数(tu) | -is (petis) | -as (petas) | -e (pete) | -ivisti (-iisti) (petivisti (petiisti)) |
-iveris (petiveris (petieris)) |
- |
3人称単数(is/ea/id) | -it (petit) | -at (petat) | - | -ivit (-iit) (petivit (petiit)) |
-iverit (petiverit (petierit)) |
- |
1人称複数(nos) | -imus (petimus) | -amus (petamus) | - | -ivimus (-iimus) (petivimus (petiimus)) | -iverimus (petiverimus (petierimus)) | - |
2人称複数(vos) | -itis (petitis) | -atis (petatis) | -ite (petite) | -ivistis (-iistis)
(petivitis (petiitis)) |
-iveritis (petiveritis (petieritis)) |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | -unt (petunt) | -ant (petant) | - | -iverunt (-ierunt) (petiverunt (petierunt)) | -iverint (petiverint (petierint)) |
- |
態(vox) | 受動態(passiva) | |||||
時制(tempus) | 現在(praesens) | 完了(perfectum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | -or (petor) | -ar (petar) | - | -itus sum (petitus sum) |
-itus sim (petitus sim) |
- |
2人称単数(tu) | -eris (peteris) | -aris (petaris) | -ere (petere) | -itus es (petitus es) |
-itus sis (petitus sis) |
- |
3人称単数(is/ea/id) | -itur (petitur) | -atur (petatur) | - | -itus est (petitus est) |
-itus sit (petitus sit) |
- |
1人称複数(nos) | -imur (petimur) | -amur (petamur) | - | -iti sumus (petiti sumus) |
-iti simus (petiti simus) |
- |
2人称複数(vos) | -imini (petimini) | -amini (petamini) | -imini (petimini) | -iti estis (petiti estis) |
-iti sitis (petiti sitis) |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | -untur (petuntur) | -antur (petantur) | - | -iti sunt (petiti sunt) |
-iti sint (petiti sint) |
- |
女性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-ita (petita)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-itae (petitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-itum (petitum)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-ita (petita)」になる。
③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)
未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。態(vox) | 能動態(activa) | |||||
時制(tempus) | 未完了(imperfectum) | 過去完了(plusquamperfectum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | -ebam (petebam) |
-erem (peterem) |
- | -iveram (-ieram)
(petiveram (petieram)) |
-ivissem (-iissem)
(petivissem (petiissem)) |
- |
2人称単数(tu) | -ebas (petebas) |
-eres (peteres) |
- | -iveras (-ieras)
(petiveras (petieras)) |
-ivisses (-iisses)
(petivisses (petiisses)) |
- |
3人称単数(is/ea/id) | -ebat (petebat) |
-eret (peteret) |
- | -iverat (-ierat)
(petiverat (petierat)) |
-ivisset (-iisset)
(petivisset (petiisset)) |
- |
1人称複数(nos) | -ebamus (petebamus) |
-eremus (peteremus) |
- | -iveramus (-ieramus)
(petiveramus (petieramus)) |
-ivissemus (-iissemus)
(petivissemus (petiissemus)) |
- |
2人称複数(vos) | -ebatis (petebatis) |
-eretis (peteretis) |
- | -iveratis (-ieratis)
(petiveratis (petieratis)) |
-ivissetis (-iissetis)
(petivissetis (petiissetis)) |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | -ebant (petebant) |
-erent (peterent) |
- | -iverant (-ierant)
(petiverant (petierant)) |
-ivissent (-iissent)
(petivissent (petiissent)) |
- |
態(vox) | 受動態(passiva) | |||||
時制(tempus) | 未完了(imperfectum) | 過去完了(plusquamperfectum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | -ebar (petebar) |
-erer (peterer) |
- | -itus eram (petitus eram) |
-itus essem (petitus essem) |
- |
2人称単数(tu) | -ebaris (petebaris) |
-ereris (petereris) |
- | -itus eras (petitus eras) |
-itus esses (petitus esses) |
- |
3人称単数(is/ea/id) | -ebatur (petebatur) |
-eretur (peteretur) |
- | -itus erat (petitus erat) |
-itus esset (petitus esset) |
- |
1人称複数(nos) | -ebamur (petebamur) |
-eremur (peteremur) |
- | -iti eramus (petiti eramus) |
-iti essemus (petiti essemus) |
- |
2人称複数(vos) | -ebamini (petebamini) |
-eremini (peteremini) |
- | -iti eratis (petiti eratis) |
-iti essetis (petiti essetis) |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | -ebantur (petebantur) |
-erentur (peterentur) |
- | -iti erant (petiti erant) |
-iti essent (petiti essent) |
- |
女性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-ita (petita)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-itae (petitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-itum (petitum)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-ita (petita)」になる。
④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)
未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。態(vox) | 能動態(activa) | |||||
時制(tempus) | 未来(futurum) | 前未来(futurum praeteritum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | -am (petam) |
- | - | -ivero (-iero) (petivero (petiero)) |
- | - |
2人称単数(tu) | -es (petes) |
- | -ito (petito) | -iveris (-ieris)
(petiveris (petieris)) |
- | - |
3人称単数(is/ea/id) | -et (petet) |
- | -ito (petito) | -iverit (-ierit)
(petiverit (petierit)) |
- | - |
1人称複数(nos) | -emus (petemus) |
- | - | -iverimus (-ierimus)
(petiverimus (petierimus)) |
- | - |
2人称複数(vos) | -etis (petetis) |
- | -itote (petitote) | -iveritis (-ieritis)
(petiveritis (petieritis)) |
- | - |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | -ent (petent) |
- | -unto (petunto) | -iverint (-ierint)
(petiverint (petierint)) |
- | - |
態(vox) | 受動態(passiva) | |||||
時制(tempus) | 未来(futurum) | 前未来(futurum praeteritum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | -ar (petar) |
- |
- | -itus ero (petitus ero) |
- |
- |
2人称単数(tu) | -eris (peteris) |
- |
-itor (petitor) | -itus eris (petitus eris) |
- |
- |
3人称単数(is/ea/id) | -etur (petetur) |
- |
-itor (petitor) | -itus erit (petitus erit) |
- |
- |
1人称複数(nos) | -emur (petemur) |
- |
- |
-iti erimus (petiti erimus) |
- |
- |
2人称複数(vos) | -emini (petemini) |
- |
- |
-iti eritis (petiti eritis) |
- |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | -entur (petentur) |
- |
-untor (petuntor) |
-iti erunt (petiti erunt) |
- |
- |
女性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-ita (petita)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-itae (petitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-itum (petitum)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-ita (petita)」になる。
⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)
ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。数・格\人称 | gerundium 中性 |
gerundivum 男性 |
gerundivum 女性 |
gerundivum 中性 |
supinum |
|
単数(singularis) | 主格(nominativus) | - |
-endus (petendus) |
-enda (petenda) |
-endum (petendum) |
- |
属格(genitivus) | -endi (petendi) |
-endi (petendi) |
-endae (petendae) |
-endi (petenda) |
- |
|
与格(dativus) | -endo (petendo) |
-endo (petendo) |
-endae (petendae) |
-endo (petendo) |
- |
|
対格(accusativus) | -endum (petendum) |
-endum (petendum) |
-endam (petendam) |
-endum (petendum) |
-itum (petitum) |
|
奪格(ablativus) | -endo (petendo) |
-endo (petendo) |
-enda (petenda) |
-endo (petendo) |
-itu (petitu) |
|
複数(pluralis) | 主格(nominativus) | - |
-endi (petendi) |
-endae (petendae) |
-enda (petenda) |
- |
属格(genitivus) | - |
-endorum (petendorum) |
-endarum (petendarum) |
-endorum (petendorum) |
- |
|
与格(dativus) | - |
-endis (petendis) |
-endis (petendis) |
-endis (petendis) |
- |
|
対格(accusativus) | - |
-endos (petendos) |
-endas (petendas) |
-endos (petenda) |
- |
|
奪格(ablativus) | - |
-endis (petendis) |
-endis (petendis) |
-endis (petendis) |
- |
⑥このパターンの活用をする動詞
このパターンの活用をする動詞には、次のようなものがある。- peto, petivi (petii), petitum, petere (要求する)
- pono, posivi (posui), positum, ponere (置く:setzen
(hinsetzen, vorsetzen, einsetzen, beisetzen, festsetzen, versetzen,
aussetzen), stellen (hinstellen, aufstellen, anstellen, darstellen),
legen (hinlegen, anlegen, niederlegen, verlegen, ablegen))