「-o, -ivi (-ii), -itum, -ere」:甲式の標準動詞

甲式の活用では、スピーヌムの「-i-」は長音である。ここでは、「要求する」という意味の、「peto, petivi (petii), petitum, petere」を使って、活用語尾の具体例を示す。

①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)

不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態\時制 現在(praesens) 完了(perfectum) 未完了 過去完了 未来(futurum) 前未来
能動態不定詞 -ere (petere) -ivisse (-iisse)
(petivisse (petiisse))
- - -iturus esse
(petiturum esse)
-
受動態不定詞 -i (peti) -tus esse
(petitum esse)
- - -itum iri
(petitum iri)
-
能動態分詞 -ens (petens) - - - -eturus (petiturus) -
受動態分詞 - -etus (petitus) - - -endus (petendus) -

分詞(分詞を使う不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。

態・時制
能動態現在分詞
能動態未来分詞 受動態完了分詞
男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 主格 -ens (petens)
-ens (petens)
-ens (petens)
-iturus
(petiturus)
-itura
(petitura)
-iturum
(petiturum)
-itus
(petitus)
-ita
(petita)
-itum
(petitum)
属格 -entis (petentis)
-entis (petentis)
-entis (petentis)
-ituri
(petituri)
-iturae
(petiturae)
-ituri
(petituri)
-iti
(petiti)
-itae
(petitae)
-iti
(petiti)
与格 -enti (petenti)
-enti
(petenti)
-enti
(petenti)
-ituro
(petituro)
-iturae
(petiturae)
-ituro
(petituro)
-ito
(petito)
-itae
(petitae)
-ito
(petito)
対格 -entem (petentem)
-entem
(petentem)
-ens
(petens)
-iturum
(petiturum)
-ituram
(petituram)
-iturum
(petiturum)
-itum
(petitum)
-itam
(petitam)
-itum
(petitum)
奪格 -ente (-enti) (petente (petenti))
-ente (-enti)
(petente (petenti))
-ente (-enti)
(petente (petenti))
-ituro
(petituro)
-itura
(petitura)
-ituro
(petituro)
-ito
(petito)
-ita
(petita)
-ito
(petito)
複数 主格 -entes (petentes)
-entes
(petentes)
-entia
(petentia)
-ituri
(petituri)
-iturae
(petiturae)
-itura
(petitura)
-iti
(petiti)
-itae
(petitae)
-ita
(petita)
属格 -entium (petentium)
-entium
(petentium)
-entium
(petentium)
-iturorum
(petiturorum)
-iturarum
(petiturarum)
-iturorum
(petiturorum)
-itorum
(petitorum)
-itarum
(petitarum)
-itorum
(petitorum)
与格 -entibus (petentibus)
-entibus
(petentibus)
-entibus
(petentibus)
-ituris
(petituris)
-ituris
(petituris)
-ituris
(petituris)
-itis
(petitis)
-itis
(petitis)
-itis
(petitis)
対格 -entis (-entes) (petentis (petentes))
-entis (-entes)
(petentis (petentes))
-entia
(petentia)
-ituros
(petituros)
-ituras
(petituras)
-itura
(petitura)
-itos
(petitos)
-itas
(petitas)
-ita
(petita)
奪格 -entibus (petentibus)
-entibus
(petentibus)
-entibus
(petentibus)
-ituris
(petituris)
-ituris
(petituris)
-ituris
(petituris)
-itis
(petitis)
-itis
(petitis)
-itis
(petitis)


②現在(praesens)・完了(perfectum)

現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -o (peto) -am (petam) - -ivi (-ii)
(petivi (petii))
-iverim
(petivero (petiero))
-
2人称単数(tu) -is (petis) -as (petas) -e (pete) -ivisti (-iisti)
(petivisti (petiisti))
-iveris
(petiveris (petieris))
-
3人称単数(is/ea/id) -it (petit) -at (petat) - -ivit (-iit)
(petivit (petiit))
-iverit
(petiverit (petierit))
-
1人称複数(nos) -imus (petimus) -amus (petamus) - -ivimus (-iimus) (petivimus (petiimus)) -iverimus (petiverimus (petierimus)) -
2人称複数(vos) -itis (petitis) -atis (petatis) -ite (petite) -ivistis (-iistis)
(petivitis (petiitis))
-iveritis
(petiveritis (petieritis))
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -unt (petunt) -ant (petant) - -iverunt (-ierunt) (petiverunt (petierunt)) -iverint
(petiverint (petierint))
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -or (petor) -ar (petar) - -itus sum
(petitus sum)
-itus sim
(petitus sim)
-
2人称単数(tu) -eris (peteris) -aris (petaris) -ere (petere) -itus es
(petitus es)
-itus sis
(petitus sis)
-
3人称単数(is/ea/id) -itur (petitur) -atur (petatur) - -itus est 
(petitus est)
-itus sit
(petitus sit)
-
1人称複数(nos) -imur (petimur) -amur (petamur) - -iti sumus 
(petiti sumus)
-iti simus
(petiti simus)
-
2人称複数(vos) -imini (petimini) -amini (petamini) -imini (petimini) -iti estis
(petiti estis)
-iti sitis
(petiti sitis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -untur (petuntur) -antur (petantur) - -iti sunt
(petiti sunt)
-iti sint
(petiti sint)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-ita (petita)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-itae (petitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-itum (petitum)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-ita (petita)」になる。 

③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)

未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebam
(petebam)
-erem
(peterem)
- -iveram (-ieram)
(petiveram (petieram))
-ivissem (-iissem)
(petivissem (petiissem))
-
2人称単数(tu) -ebas
(petebas)
-eres
(peteres)
- -iveras (-ieras)
(petiveras (petieras))
-ivisses (-iisses)
(petivisses (petiisses))
-
3人称単数(is/ea/id) -ebat
(petebat)
-eret
(peteret)
- -iverat (-ierat)
(petiverat (petierat))
-ivisset (-iisset)
(petivisset (petiisset))
-
1人称複数(nos) -ebamus 
(petebamus)
-eremus
(peteremus)
- -iveramus (-ieramus)
(petiveramus (petieramus))
-ivissemus (-iissemus)
(petivissemus (petiissemus))
-
2人称複数(vos) -ebatis
(petebatis)
-eretis
(peteretis)
- -iveratis (-ieratis)
(petiveratis (petieratis))
-ivissetis (-iissetis)
(petivissetis (petiissetis))
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebant
(petebant)
-erent
(peterent)
- -iverant (-ierant)
(petiverant (petierant))
-ivissent (-iissent)
(petivissent (petiissent))
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebar
(petebar)
-erer
(peterer)
- -itus eram
(petitus eram)
-itus essem
(petitus essem)
-
2人称単数(tu) -ebaris
(petebaris)
-ereris
(petereris)
- -itus eras
(petitus eras)
-itus esses
(petitus esses)
-
3人称単数(is/ea/id) -ebatur
(petebatur)
-eretur
(peteretur)
- -itus erat
(petitus erat)
-itus esset
(petitus esset)
-
1人称複数(nos) -ebamur
(petebamur)
-eremur
(peteremur)
- -iti eramus
(petiti eramus)
-iti essemus
(petiti essemus)
-
2人称複数(vos) -ebamini
(petebamini)
-eremini
(peteremini)
- -iti eratis
(petiti eratis)
-iti essetis
(petiti essetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebantur
(petebantur)
-erentur
(peterentur)
- -iti erant
(petiti erant)
-iti essent
(petiti essent)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-ita (petita)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-itae (petitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-itum (petitum)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-ita (petita)」になる。

 ④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)

未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -am
(petam)
- - -ivero (-iero)
(petivero (petiero))
- -
2人称単数(tu) -es
(petes)
- -ito (petito) -iveris (-ieris)
(petiveris (petieris))
- -
3人称単数(is/ea/id) -et
(petet)
- -ito (petito) -iverit (-ierit)
(petiverit (petierit))
- -
1人称複数(nos) -emus
(petemus)
- - -iverimus (-ierimus)
(petiverimus (petierimus))
- -
2人称複数(vos) -etis
(petetis)
- -itote (petitote) -iveritis (-ieritis)
(petiveritis (petieritis))
- -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ent
(petent)
- -unto (petunto) -iverint (-ierint)
(petiverint (petierint))
- -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ar
(petar)
-
- -itus ero
(petitus ero)
-
-
2人称単数(tu) -eris
(peteris)
-
-itor (petitor) -itus eris
(petitus eris)
-
-
3人称単数(is/ea/id) -etur
(petetur)
-
-itor (petitor) -itus erit
(petitus erit)
-
-
1人称複数(nos) -emur
(petemur)
-
-
-iti erimus
(petiti erimus)
-
-
2人称複数(vos) -emini
(petemini)
-
-
-iti eritis
(petiti eritis)
-
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -entur
(petentur)
-
-untor
(petuntor)
-iti erunt
(petiti erunt)
-
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-ita (petita)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-itae (petitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (petitus)」(単数)は「-itum (petitum)」になり、「-iti (petiti)」(複数)は「-ita (petita)」になる。

⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)

ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

数・格\人称 gerundium
中性
gerundivum
男性
gerundivum
女性
gerundivum
中性
supinum
単数(singularis) 主格(nominativus) -
-endus
(petendus)
-enda
(petenda)
-endum
(petendum)
-
属格(genitivus) -endi
(petendi)
-endi
(petendi)
-endae
(petendae)
-endi
(petenda)
-
与格(dativus) -endo
(petendo)
-endo
(petendo)
-endae
(petendae)
-endo
(petendo)
-
対格(accusativus) -endum
(petendum)
-endum
(petendum)
-endam
(petendam)
-endum
(petendum)
-itum
(petitum)
奪格(ablativus) -endo
(petendo)
-endo
(petendo)
-enda
(petenda)
-endo
(petendo)
-itu
(petitu)
複数(pluralis) 主格(nominativus) -
-endi
(petendi)
-endae
(petendae)
-enda
(petenda)
-
属格(genitivus) -
-endorum
(petendorum)
-endarum
(petendarum)
-endorum
(petendorum)
-
与格(dativus) -
-endis
(petendis)
-endis
(petendis)
-endis
(petendis)
-
対格(accusativus) -
-endos
(petendos)
-endas
(petendas)
-endos
(petenda)
-
奪格(ablativus) -
-endis
(petendis)
-endis
(petendis)
-endis
(petendis)
-
ゲルンディーウゥムの男性単数呼格形は、「-ende (petende)」である。その他の呼格は、主格と同じである。

⑥このパターンの活用をする動詞

このパターンの活用をする動詞には、次のようなものがある。
前へ | トップへ | 次へ