「-io, -i, -itum, -ere」:乙式の標準動詞

乙式のパターンでは、完了形は「-i」(長音)、スピーヌムは「-itum」(iは短音)となる。つまり、甲式のパターンに比較して、完了形で「-i (v)-」が落ち、スピーヌムで母音が短くなる。そ れでは、「逃げる」という意味の、「fugio, fugi, fugitum, fugere」を使って、活用語尾の具体例を示そう。

①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)

不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態\時制 現在(praesens) 完了(perfectum) 未完了 過去完了 未来(futurum) 前未来
能動態不定詞 -ere (fugere) -isse
(fugisse)
- - -iturus esse
(fugiturus esse)
-
受動態不定詞 -i (fugi) -itus esse
(fugitus esse)
- - -itum iri
(fugitum iri)
-
能動態分詞 -iens (fugiens) - - - -iturus (fugiturus) -
受動態分詞 - -itus (fugitus) - - -iendus (fugiendus) -

分詞(分詞を使う不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。

態・時制
能動態現在分詞
能動態未来分詞 受動態完了分詞
男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 主格 -iens
(fugiens)
-iens
(fugiens)
-iens
(fugiens)
-iturus
(fugiturus)
-itura
(fugitura)
-iturum
(fugiturum)
-itus
(fugitus)
-ita
(fugita)
-itum
(fugitum)
属格 -ientis
(fugientis)
-ientis
(fugientis)
-ientis
(fugientis)
-ituri
(fugituri)
-iturae
(fugiturae)
-ituri
(fugituri)
-iti
(fugiti)
-itae
(fugitae)
-iti
(fugiti)
与格 -ienti
(fugienti)
-ienti
(fugienti)
-ienti
(fugienti)
-ituro
(fugituro)
-iturae
(fugiturae)
-ituro
(fugituro)
-ito
(fugito)
-itae
(fugitae)
-ito
(fugito)
対格 -ientem
(fugientem)
-ientem
(fugientem)
-iens
(fugiens)
-iturum
(fugiturum)
-ituram
(fugituram)
-iturum
(fugiturum)
-itum
(fugitum)
-itam
(fugitam)
-itum
(fugitum)
奪格 -iente (-ienti)
(fugiente (fugienti))
-iente (-ienti)
(fugiente (fugienti))
-iente (-ienti)
(fugiente (fugienti))
-ituro
(fugituro)
-itura
(fugitura)
-ituro
(fugituro)
-ito
(fugito)
-ita
(fugita)
-ito
(fugito)
複数 主格 -ientes
(fugientes)
-ientes (fugientes)
-ientia (fugientia)
-ituri
(fugituri)
-iturae
(fugiturae)
-itura
(fugitura)
-iti
(fugiti)
-itae
(fugitae)
-ita
(fugita)
属格 -ientium
(fugientium)
-ientium (fugientium)
-ientium (fugientium)
-iturorum
(fugiturorum)
-iturarum
(fugiturarum)
-iturorum
(fugiturorum)
-itorum
(fugitorum)
-itarum
(fugitarum)
-itorum
(fugitorum)
与格 -ientibus
(fugientibus)
-ientibus (fugientibus)
-ientibus (fugientibus)
-ituris
(fugituris)
-ituraris
(fugituris)
-ituraris
(fugituris)
-itis
(fugitis)
-itis
(fugitis)
-itis
(fugitis)
対格 -ientis (-ientes)
(fugientis (fugientes))
-ientis (-ientes) (fugientis (fugientes))
-ientia (fugientia)
-ituros
(fugituros)
-ituras
(fugituras)
-itura
(fugitura)
-itos
(fugitos)
-itas
(fugitas)
-ita
(fugita)
奪格 -ientibus
(fugientibus)
-ientibus (fugientibus)
-ientibus (fugientibus)
-ituris
(fugituris)
-ituris
(fugituris)
-ituris
(fugituris)
-itis
(fugitis)
-itis
(fugitis)
-itis
(fugitis)


②現在(praesens)・完了(perfectum)

現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -io (fugio) -iam (fugiam) - -i (fugi) -erim (fugerim) -
2人称単数(tu) -is (fugis) -ias (fugias) -e (fuge) -isti (fugisti) -eris (fugeris) -
3人称単数(is/ea/id) -it (fugit) -iat (fugiat) - -it (fugit) -erit (fugerit) -
1人称複数(nos) -imus (fugimus) -iamus (fugiamus) - -imus (fugimus) -erimus
(fugerimus)
-
2人称複数(vos) -itis (fugitis) -iatis (fugiatis) -ite (fugite) -istis (fugitis) -eritis
(fugeritis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -iunt (fugiunt) -iant (fugiant) - -erunt (-ere)
(fugerunt (fugere))
-erint
(fugerint)
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ior
(fugior)
-iar
(fugiar)
- -itus sum
(fugitus sum)
-itus sim
(fugitus sim)
-
2人称単数(tu) -eris
(fugeris)
-iaris
(fugiaris)
-ere (fugere) -itus es
(fugitus es)
-itus sis
(fugitus sis)
-
3人称単数(is/ea/id) -itur
(fugitur)
-iatur
(fugiatur)
- -itus est 
(fugitus est)
-itus sit
(fugitus sit)
-
1人称複数(nos) -imur
(fugimur)
-iamur
(fugiamur)
- -iti sumus
(fugiti sumus)
-iti simus
(fugiti simus)
-
2人称複数(vos) -imini
(fugimini)
-iamini
(fugiamini)
-imini (fugimini) -iti estis
(fugiti estis)
-iti sitis
(fugiti sitis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -iuntur
(fugiuntur)
-iantur
(fugiantur)
- -iti sunt
(fugiti sunt)
-iti sint
(fugiti sint)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (fugitus)」(単数)は「-ita (fugita)」になり、「-iti (fugiti)」(複数)は「-itae (fugitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (fugitus)」(単数)は「-itum (fugitum)」になり、「-iti (fugiti)」(複数)は「-ita (fugita)」になる。

③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)

未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -iebam
(fugiebam)
-erem
(fugerem)
- -eram
(fugeram)
-issem
(fugissem)
-
2人称単数(tu) -iebas
(fugiebas)
-eres
(fugeres)
- -eras
(fugeras)
-isses
(fugisses)
-
3人称単数(is/ea/id) -iebat
(fugiebat)
-eret
(fugeret)
- -erat
(fugerat)
-isset
(fugisset)
-
1人称複数(nos) -iebamus 
(fugiebamus)
-eremus
(fugeremus)
- -eramus
(fugeramus)
-issemus
(fugissemus)
-
2人称複数(vos) -iebatis
(fugiebatis)
-eretis
(fugeretis)
- -eratis
(fugeratis)
-issetis
(fugissetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -iebant
(fugiebant)
-erent
(fugerent)
- -erant
(fugerant)
-issent
(fugissent)
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -iebar
(fugiebar)
-erer
(fugerer)
- -itus eram
(fugitus eram)
-itus essem
(fugitus essem)
-
2人称単数(tu) -iebaris
(fugiebaris)
-ereris
(fugereris)
- -itus eras
(fugitus eras)
-itus esses
(fugitus esses)
-
3人称単数(is/ea/id) -iebatur
(fugiebatur)
-eretur
(fugeretur)
- -itus erat
(fugitus erat)
-itus esset
(fugitus esset)
-
1人称複数(nos) -iebamur
(fugiebamur)
-eremur
(fugeremur)
- -iti eramus
(fugiti eramus)
-iti essemus
(fugiti essemus)
-
2人称複数(vos) -iebamini
(fugiebamini)
-eremini
(fugeremini)
- -iti eratis
(fugiti eratis)
-iti essetis
(fugiti essetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -iebantur
(fugiebantur)
-erentur
(fugerentur)
- -iti erant
(fugiti erant)
-iti essent
(fugiti essent)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (fugitus)」(単数)は「-ita (fugita)」になり、「-iti (fugiti)」(複数)は「-itae (fugitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (fugitus)」(単数)は「-itum (fugitum)」になり、「-iti (fugiti)」(複数)は「-ita (fugita)」になる。

 ④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)

未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -iam
(fugiam)
- - -ero
(fugero)
- -
2人称単数(tu) -ies
(fugies)
- -ito (fugito) -eris
(fugeris)
- -
3人称単数(is/ea/id) -iet
(fugiet)
- -ito (fugito) -erit
(fugerit)
- -
1人称複数(nos) -iemus
(fugiemus)
- - -erimus
(fugerimus)
- -
2人称複数(vos) -ietis
(fugietis)
- -itote (fugitote) -eritis
(fugeritis)
- -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ient
(fugient)
- -iunto (fugiunto) -erint
(fugerint)
- -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -iar
(fugiar)
-
- -itus ero
(fugitus ero)
-
-
2人称単数(tu) -ieris (-iere)
(fugieris (fugiere))
-
-itor (fugitor) -itus eris
(fugitus eris)
-
-
3人称単数(is/ea/id) -ietur
(fugietur)
-
-itor (fugitor) -itus erit
(fugitus erit)
-
-
1人称複数(nos) -iemur
(fugiemur)
-
-
-iti erimus
(fugiti erimus)
-
-
2人称複数(vos) -iemini
(fugiemini)
-
-
-iti eritis
(fugiti eritis)
-
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ientur
(fugientur)
-
-iuntor (fugiuntor) -iti erunt
(fugiti erunt)
-
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (fugitus)」(単数)は「-ita (fugita)」になり、「-iti (fugiti)」(複数)は「-itae (fugitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (fugitus)」(単数)は「-itum (fugitum)」になり、「-iti (fugiti)」(複数)は「-ita (fugita)」になる。

⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)

ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

数・格\人称 gerundium
中性
gerundivum
男性
gerundivum
女性
gerundivum
中性
supinum
単数(singularis) 主格(nominativus) -
-iendus
(fugiendus)
-ienda
(fugienda)
-iendum
(fugiendum)
-
属格(genitivus) -iendi
(fugiendi)
-iendi
(fugiendi)
-iendae
(fugiendae)
-iendi
(fugienda)
-
与格(dativus) -iendo
(fugiendo)
-iendo
(fugiendo)
-iendae
(fugiendae)
-iendo
(fugiendo)
-
対格(accusativus) -iendum
(fugiendum)
-iendum
(fugiendum)
-iendam
(fugiendam)
-iendum (fugiendum)
-itum (fugitum)
奪格(ablativus) -iendo (fugiendo)
-iendo
(fugiendo)
-ienda
(fugienda)
-iendo
(fugiendo)
-itu
(fugitu)
複数(pluralis) 主格(nominativus) -
-iendi
(fugiendi)
-iendae
(fugiendae)
-ienda
(fugienda)
-
属格(genitivus) -
-iendorum (fugiendorum)
-iendarum (fugiendarum)
-iendorum
(fugiendorum)
-
与格(dativus) -
-iendis
(fugiendis)
-iendis
(fugiendis)
-iendis
(fugiendis)
-
対格(accusativus) -
-iendos
(fugiendos)
-iendas
(fugiendas)
-iendos
(fugienda)
-
奪格(ablativus) -
-iendis
(fugiendis)
-iendis
(fugiendis)
-iendis
(fugiendis)
-
ゲルンディーウゥムの男性単数呼格形は、「-iende (fugiende)」である。その他の呼格は、主格と同じである。

⑥この活用をする動詞

この活用をする動詞には、次のようなものがある。
前へ | トップへ | 次へ