「-eo, -ui, -itum, -ere」:乙式の標準動詞

乙式のパターンでは、甲式に較べて、完了形で「e」(長音)が落ち(「v」と「u」は本来同じ文字である)、スピーヌムでは「e」(長音)が「i」(短 音)となる。そ れでは、「持つ、保つ」という意味の、「habeo, habui, habitum, habere」を使って、活用語尾の具体例を示そう。

①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)

不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態\時制 現在(praesens) 完了(perfectum) 未完了 過去完了 未来(futurum) 前未来
能動態不定詞 -ere (habere) -uisse
(habuisse)
- - -iturus esse
(habiturus esse)
-
受動態不定詞 -eri (haberi) -itus esse
(habitus esse)
- - -itum iri
(habitum iri)
-
能動態分詞 -ens (habens) - - - -iturus (habiturus) -
受動態分詞 - -itus (habitus) - - -endus (habendus) -

分詞(分詞を使った不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。

態・時制
能動態現在分詞
能動態未来分詞 受動態完了分詞
男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 主格 -ens (delens)
-ens (delens)
-ens (delens)
-iturus
(habiturus)
-itura
(habitura)
-iturum
(habiturum)
-itus
(habitus)
-ita
(habita)
-itum
(habitum)
属格 -entis (delentis)
-entis (delentis)
-entis (delentis)
-ituri
(habituri)
-iturae
(habiturae)
-ituri
(habituri)
-iti
(habiti)
-itae
(habitae)
-iti
(habiti)
与格 -enti (delenti)
-enti (delenti)
-enti (delenti)
-ituro
(habituro)
-iturae
(habiturae)
-ituro
(habituro)
-ito
(habito)
-itae
(habitae)
-ito
(habito)
対格 -entem (delentem)
-entem (delentem)
-ens (delens)
-iturum
(habiturum)
-ituram
(habituram)
-iturum
(habiturum)
-itum
(habitum)
-itam
(habitam)
-itum
(habitum)
奪格 -ente (-enti) (delente (delenti))
-ente (-enti) (delente (delenti))
-ente (-enti) (delente (delenti))
-ituro
(habituro)
-itura
(habitura)
-ituro
(habituro)
-ito
(habito)
-ita
(habita)
-ito
(habito)
複数 主格 -entes (delentes)
-entes (delentes)
-entia (delentia)
-ituri
(habituri)
-iturae
(habiturae)
-itura
(habitura)
-iti
(habiti)
-itae
(habitae)
-iti
(habiti)
属格 -entium (delentium)
-entium (delentium)
-entium (delentium)
-iturorum
(habiturorum)
-iturarum
(habiturarum)
-iturorum
(habiturorum)
-itorum
(habitorum)
-itarum
(habitarum)
-itorum
(habitorum)
与格 -entibus (delentibus)
-entibus (delentibus)
-entibus (delentibus)
-ituris
(habituris)
-ituraris
(habituris)
-ituraris
(habituris)
-itis
(habitis)
-itis
(habitis)
-itis
(habitis)
対格 -entis (-entes) (delentis (delentes))
-entis (-entes) (delentis (delentes))
-entia (delentia)
-ituros
(habituros)
-ituras
(habituras)
-itura
(habitura)
-itos
(habitos)
-itas
(habitas)
-ita
(habita)
奪格 -entibus (delentibus)
-entibus (delentibus)
-entibus (delentibus)
-ituris
(habituris)
-ituris
(habituris)
-ituris
(habituris)
-itis
(habitis)
-itis
(habitis)
-itis
(habitis)


②現在(praesens)・完了(perfectum)

現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -eo (habeo) -eam (habeam) - -ui (habui) -uerim (habuerim) -
2人称単数(tu) -es (habes) -eas (habeas) -e (habe) -uisti (habuisti) -ueris (habueris) -
3人称単数(is/ea/id) -et (habet) -eat (habeat) - -uit (habuit) -uerit (habuerit) -
1人称複数(nos) -emus (habemus) -eamus (habeamus) - -uimus (habuimus) -uerimus (habuerimus) -
2人称複数(vos) -etis (habetis) -eatis (habeatis) -ete (habete) -uistis (habuitis) -ueritis (habueritis) -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ent (habent) -eant (habeant) - -uerunt (-ere) (habuerunt (habere)) -uerint (habuerint) -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -eor (habeor) -ear (habear) - -itus sum
(habitus sum)
-itus sim
(habitus sim)
-
2人称単数(tu) -eris (haberis) -earis (habearis) -ere (habere) -itus es
(habitus es)
-itus sis
(habitus sis)
-
3人称単数(is/ea/id) -etur (habetur) -eatur (habeatur) - -itus est 
(habitus est)
-itus sit
(habitus sit)
-
1人称複数(nos) -emur (habemur) -eamur (habeamur) - -iti sumus  (habiti sumus) -iti simus
(habiti simus)
-
2人称複数(vos) -emini (habemini) -eamini (habeamini) -emini (habemini) -iti estis
(habiti estis)
-iti sitis
(habiti sitis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -entur (habentur) -eantur (habeantur) - -iti sunt
(habiti sunt)
-iti sint
(habiti sint)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (habitus)」(単数)は「-ita (habita)」になり、「-iti (habiti)」(複数)は「-itae (habitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (habitus)」(単数)は「-itum (habitum)」になり、「-iti (habiti)」(複数)は「-ita (habita)」になる。

③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)

未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebam
(habebam)
-erem
(haberem)
- -ueram (habueram) -uissem (habuissem) -
2人称単数(tu) -ebas
(habebas)
-eres
(haberes)
- -ueras (habueras) -uisses (habuisses) -
3人称単数(is/ea/id) -ebat
(habebat)
-eret
(haberet)
- -uerat (habuerat) -uisset (habuisset) -
1人称複数(nos) -ebamus 
(habebamus)
-eremus
(haberemus)
- -ueramus (habueramus) -uissemus (habuissemus) -
2人称複数(vos) -ebatis
(habebatis)
-eretis
(haberetis)
- -ueratis (habueratis) -uissetis (habuissetis) -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebant
(habebant)
-erent
(haberent)
- -uerant (habuerant) -uissent (habuissent) -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebar (habebar) -erer (haberer) - -itus eram
(habitus eram)
-itus essem
(habitus essem)
-
2人称単数(tu) -ebaris (habebaris) -ereris (habereris) - -itus eras
(habitus eras)
-itus esses
(habitus esses)
-
3人称単数(is/ea/id) -ebatur (habebatur) -eretur (haberetur) - -itus erat
(habitus erat)
-itus esset
(habitus esset)
-
1人称複数(nos) -ebamur (habebamur) -eremur (haberemur) - -iti eramus
(habiti eramus)
-iti essemus
(habiti essemus)
-
2人称複数(vos) -ebamini (habebamini) -eremini (haberemini) - -iti eratis
(habiti eratis)
-iti essetis
(habiti essetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebantur (habebantur) -erentur (haberentur) - -iti erant
(habiti erant)
-iti essent
(habiti essent)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (habitus)」(単数)は「-ita (habita)」になり、「-iti (habiti)」(複数)は「-itae (habitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (habitus)」(単数)は「-itum (habitum)」になり、「-iti (habiti)」(複数)は「-ita (habita)」になる。

 ④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)

未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebo (habebo) - - -uero (habuero) - -
2人称単数(tu) -ebis (habebis) - -eto (habeto) -ueris (habueris) - -
3人称単数(is/ea/id) -ebit (habebit) - -eto (habeto) -uerit (habuerit) - -
1人称複数(nos) -ebimus (habebimus) - - -uerimus (habuerimus) - -
2人称複数(vos) -ebitis (habebitis) - -etote (habetote) -ueritis (habueritis) - -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebunt (habebunt) - -ento (habento) -uerint (habuerint) - -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) -ebor
(habebor)
-
- -itus ero
(habitus ero)
-
-
2人称単数(tu) -eberis (habebere)
(habeberis (habebere))
-
-etor (habetor) -itus eris (habitus eris) -
-
3人称単数(is/ea/id) -ebitur
(habebitur)
-
-etor (habetor) -itus erit
(habitus erit)
-
-
1人称複数(nos) -ebimur
(habebimur)
-
-
-iti erimus
(habiti erimus)
-
-
2人称複数(vos) -ebimini
(habebimini)
-
-
-iti eritis
(habiti eritis)
-
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) -ebuntur
(habebuntur)
-
-entor (habentor) -iti erunt
(habiti erunt)
-
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「-itus (habitus)」(単数)は「-ita (habita)」になり、「-iti (habiti)」(複数)は「-itae (habitae)」になる。
又、中性の場合、「-itus (habitus)」(単数)は「-itum (habitum)」になり、「-iti (habiti)」(複数)は「-ita (habita)」になる。

⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)

ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

数・格\人称 gerundium
中性
gerundivum
男性
gerundivum
女性
gerundivum
中性
supinum
単数(singularis) 主格(nominativus) -
-endus
(habendus)
-enda
(habenda)
-endum
(habendum)
-
属格(genitivus) -endi
(habendi)
-endi
(habendi)
-endae
(habendae)
-endi
(habenda)
-
与格(dativus) -endo
(habendo)
-endo
(habendo)
-endae
(habendae)
-endo
(habendo)
-
対格(accusativus) -endum
(habendum)
-endum
(habendum)
-endam
(habendam)
-endum (habendum)
-itum (habitum)
奪格(ablativus) -endo (habendo)
-endo
(habendo)
-enda
(habenda)
-endo
(habendo)
-itu
(habitu)
複数(pluralis) 主格(nominativus) -
-endi
(habendi)
-endae
(habendae)
-enda
(habenda)
-
属格(genitivus) -
-endorum (habendorum)
-endarum (habendarum)
-endorum
(habendorum)
-
与格(dativus) -
-endis
(habendis)
-endis
(habendis)
-endis
(habendis)
-
対格(accusativus) -
-endos
(habendos)
-endas
(habendas)
-endos
(habenda)
-
奪格(ablativus) -
-endis
(habendis)
-endis
(habendis)
-endis
(habendis)
-
ゲルンディーウゥムの男性単数呼格形は、「-ende (habende)」である。その他の呼格は、主格と同じである。

⑥この活用をする動詞

この活用をする動詞には、次のようなものがある。
前へ | トップへ | 次へ