「eo, ii (ivi), itum, ire」:不規則動詞
①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)
不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。態\時制 | 現在(praesens) | 完了(perfectum) | 未完了 | 過去完了 | 未来(futurum) | 前未来 |
能動態不定詞 | ire (transire) | isse (transisse) |
- | - | iturus esse (transiturus esse) |
- |
受動態不定詞 | iri (transiri) | itus esse (transitus esse) |
- | - | itum iri (transitum iri) |
- |
能動態分詞 | iens (transiens) | - | - | - | iturus (transiturus) | - |
受動態分詞 | - | itus (transitus) | - | - | eundus (transeundus) | - |
分詞(分詞を使う不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。
態・時制 |
能動態現在分詞 |
能動態未来分詞 | 受動態完了分詞 | |||||||
性 | 男性 | 女性 | 中性 | 男性 | 女性 | 中性 | 男性 | 女性 | 中性 | |
単数 | 主格 | iens (transiens) |
iens (transiens) |
iens (transiens) |
iturus (transiturus) |
itura (transitura) |
iturum (transiturum) |
itus (transitus) |
ita (transita) |
itum (transitum) |
属格 | euntis (transeuntis) |
euntis (transeuntis) |
euntis (transeuntis) |
ituri (fugituri) |
iturae (fugiturae) |
ituri (fugituri) |
iti (fugiti) |
itae (fugitae) |
iti (fugiti) |
|
与格 | eunti (transeunti) |
eunti (transeunti) |
eunti (transeunti) |
ituro (fugituro) |
iturae (fugiturae) |
ituro (fugituro) |
ito (fugito) |
itae (fugitae) |
ito (fugito) |
|
対格 | euntem (fugientem) |
euntem (fugientem) |
iens (fugiens) |
iturum (fugiturum) |
ituram (fugituram) |
iturum (fugiturum) |
itum (fugitum) |
itam (fugitam) |
itum (fugitum) |
|
奪格 | eunte (eunti) (fugiente (fugienti)) |
eunte (eunti) (fugiente (fugienti)) |
eunte (eunti) (fugiente (fugienti)) |
ituro (fugituro) |
itura (fugitura) |
ituro (fugituro) |
ito (fugito) |
ita (fugita) |
ito (fugito) |
|
複数 | 主格 | euntes (fugientes) |
-ientes
(fugientes) |
-ientia
(fugientia) |
ituri (fugituri) |
iturae (fugiturae) |
itura (fugitura) |
iti (fugiti) |
itae (fugitae) |
ita (fugita) |
属格 | euntium (fugientium) |
-ientium
(fugientium) |
-ientium
(fugientium) |
iturorum (fugiturorum) |
iturarum (fugiturarum) |
iturorum (fugiturorum) |
itorum (fugitorum) |
itarum (fugitarum) |
itorum (fugitorum) |
|
与格 | euntibus (fugientibus) |
-ientibus
(fugientibus) |
-ientibus
(fugientibus) |
ituris (fugituris) |
ituraris (fugituris) |
ituraris (fugituris) |
itis (fugitis) |
itis (fugitis) |
itis (fugitis) |
|
対格 | euntis (euntes)
(fugientis (fugientes)) |
-ientis (-ientes)
(fugientis (fugientes)) |
-ientia
(fugientia) |
ituros (fugituros) |
ituras (fugituras) |
itura (fugitura) |
itos (fugitos) |
itas (fugitas) |
ita (fugita) |
|
奪格 | euntibus (fugientibus) |
-ientibus
(fugientibus) |
-ientibus
(fugientibus) |
ituris (fugituris) |
ituris (fugituris) |
ituris (fugituris) |
itis (fugitis) |
itis (fugitis) |
itis (fugitis) |
②現在(praesens)・完了(perfectum)
現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。態(vox) | 能動態(activa) | |||||
時制(tempus) | 現在(praesens) | 完了(perfectum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | eo (transeo) | eam (transeam) | - | ii (transii) | ierim (transierim) | - |
2人称単数(tu) | is (transis) | eas (transeas) | i (transi) | isti (transisti) | ieris (transieris) | - |
3人称単数(is/ea/id) | it (transit) | eat (transeat) | - | iit (transiit) | ierit (transierit) | - |
1人称複数(nos) | imus (transimus) | eamus (transeamus) | - | iimus (transiimus) | ierimus (transierimus) |
- |
2人称複数(vos) | itis (transitis) | eatis (transeatis) | ite (transite) | istis (transitis) | ieritis (transieritis) |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | eunt (transeunt) | eant (transeant) | - | ierunt (iere) (transierunt (transiere)) |
ierint (transierint) |
- |
態(vox) | 受動態(passiva) | |||||
時制(tempus) | 現在(praesens) | 完了(perfectum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | eor (transeor) |
ear (transear) |
- | itus sum (transitus sum) |
itus sim (transitus sim) |
- |
2人称単数(tu) | iris (transiris) |
earis (transearis) |
ire (transire) | itus es (transitus es) |
itus sis (transitus sis) |
- |
3人称単数(is/ea/id) | itur (transitur) |
eatur (transeatur) |
- | itus est (transitus est) |
itus sit (transitus sit) |
- |
1人称複数(nos) | imur (transimur) |
eamur (transeamur) |
- | iti sumus (transiti sumus) |
iti simus (transiti simus) |
- |
2人称複数(vos) | imini (transimini) |
eamini (transeamini) |
imini (transimini) | iti estis (transiti estis) |
iti sitis (transiti sitis) |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | euntur (transeuntur) |
eantur (transeantur) |
- | iti sunt (transiti sunt) |
iti sint (transiti sint) |
- |
女性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「ita (transita)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「itae (transitae)」になる。
又、中性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「itum (transitum)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「ita (transita)」になる。
③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)
未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A活用の対応する項を参照。態(vox) | 能動態(activa) | |||||
時制(tempus) | 未完了(imperfectum) | 過去完了(plusquamperfectum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | ibam (transibam) |
irem (transirem) |
- | ieram (transieram) |
issem (transissem) |
- |
2人称単数(tu) | ibas (transibas) |
ires (transires) |
- | ieras (transieras) |
isses (transisses) |
- |
3人称単数(is/ea/id) | ibat (transibat) |
iret (transiret) |
- | ierat (transierat) |
isset (transisset) |
- |
1人称複数(nos) | ibamus (transibamus) |
iremus (transiremus) |
- | ieramus (transieramus) |
issemus (transissemus) |
- |
2人称複数(vos) | ibatis (transibatis) |
iretis (transiretis) |
- | ieratis (transieratis) |
issetis (transissetis) |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | ibant (transibant) |
irent (transirent) |
- | ierant (transierant) |
issent (transissent) |
- |
態(vox) | 受動態(passiva) | |||||
時制(tempus) | 未完了(imperfectum) | 過去完了(plusquamperfectum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | ibar (transibar) |
irer (transirer) |
- | itus eram (transitus eram) |
itus essem (transitus essem) |
- |
2人称単数(tu) | ibaris (transibaris) |
ireris (transireris) |
- | itus eras (transitus eras) |
itus esses (transitus esses) |
- |
3人称単数(is/ea/id) | ibatur (transibatur) |
iretur (transiretur) |
- | itus erat (transitus erat) |
itus esset (transitus esset) |
- |
1人称複数(nos) | ibamur (transibamur) |
iremur (transiremur) |
- | iti eramus (transiti eramus) |
iti essemus (transiti essemus) |
- |
2人称複数(vos) | ibamini (transibamini) |
iremini (transiremini) |
- | iti eratis (transiti eratis) |
iti essetis (transiti essetis) |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | ibantur (transibantur) |
irentur (transirentur) |
- | iti erant (transiti erant) |
iti essent (transiti essent) |
- |
女性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「ita (transita)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「itae (transitae)」になる。
又、中性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「itum (transitum)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「ita (transita)」になる。
④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)
未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。態(vox) | 能動態(activa) | |||||
時制(tempus) | 未来(futurum) | 前未来(futurum praeteritum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | ibo (transibo) |
- | - | iero (transiero) |
- | - |
2人称単数(tu) | ibis (transibis) |
- | ito (transito) | ieris (transieris) |
- | - |
3人称単数(is/ea/id) | ibit (transibit) |
- | ito (transito) | ierit (transierit) |
- | - |
1人称複数(nos) | ibimus (transibimus) |
- | - | ierimus (transierimus) |
- | - |
2人称複数(vos) | ibitis (transibitis) |
- | itote (transitote) | ieritis (transieritis) |
- | - |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | ibunt (transibunt) |
- | eunto (transeunto) | ierint (transierint) |
- | - |
態(vox) | 受動態(passiva) | |||||
時制(tempus) | 未来(futurum) | 前未来(futurum praeteritum) | ||||
叙法(modus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) | 直説法(indicativus) | 接続法(subiunctivus) | 命令法(imperativus) |
1人称単数(ego) | ibor (transibor) |
- |
- | itus ero (transitus ero) |
- |
- |
2人称単数(tu) | iberis (transiberis) |
- |
itor (transitor) | itus eris (transitus eris) |
- |
- |
3人称単数(is/ea/id) | ibitur (transibitur) |
- |
itor (transitor) | itus erit (transitus erit) |
- |
- |
1人称複数(nos) | ibimur (transibimur) |
- |
- |
iti erimus (transiti erimus) |
- |
- |
2人称複数(vos) | ibimini (transibimini) |
- |
- |
iti eritis (transiti eritis) |
- |
- |
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) | ibuntur (transibuntur) |
- |
euntor (transeuntor) | iti erunt (transiti erunt) |
- |
- |
女性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「ita (transita)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「itae (transitae)」になる。
又、中性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「itum (transitum)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「ita (transita)」になる。
⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)
ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A活用の対応する項を参照。数・格\人称 | gerundium 中性 |
gerundivum 男性 |
gerundivum 女性 |
gerundivum 中性 |
supinum |
|
単数(singularis) | 主格(nominativus) | - |
eundus (transeundus) |
eunda (transeunda) |
eundum (transeundum) |
- |
属格(genitivus) | eundi (transeundi) |
eundi (transeundi) |
eundae (transeundae) |
eundi (transeunda) |
- |
|
与格(dativus) | eundo (transeundo) |
eundo (transeundo) |
eundae (transeundae) |
eundo (transeundo) |
- |
|
対格(accusativus) | eundum (transeundum) |
eundum (transeundum) |
eundam (transeundam) |
eundum
(transeundum) |
itum (transitum) |
|
奪格(ablativus) | eundo
(transeundo) |
eundo (transeundo) |
eunda (transeunda) |
eundo (transeundo) |
itu (transitu) |
|
複数(pluralis) | 主格(nominativus) | - |
eundi (transeundi) |
eundae (transeundae) |
eunda (transeunda) |
- |
属格(genitivus) | - |
eundorum
(transeundorum) |
eundarum
(transeundarum) |
eundorum (transeundorum) |
- |
|
与格(dativus) | - |
eundis (transeundis) |
eundis (transeundis) |
eundis (transeundis) |
- |
|
対格(accusativus) | - |
eundos (transeundos) |
eundas (transeundas) |
eundos (transeunda) |
- |
|
奪格(ablativus) | - |
eundis (transeundis) |
eundis (transeundis) |
eundis (transeundis) |
- |
⑥このパターンの活用をする動詞
このパターンの活用をする動詞は、次のような「eo, ii (ivi), itum, ire」の複合動詞である。- abeo, abii (abivi), abitum, abire (退去する)
- adeo, adii, aditum, adire (近づく)
- exeo, exii, exitum, exire (出て行く)
- ineo, inii, initum, inire (中に入る)
- redeo, redii (redivi), reditum, redire (帰る)
- transeo, transii, transitum, transire (渡る)
- veneo, venii, -, venire (売られる)