「eo, ii (ivi), itum, ire」:不規則動詞

乙式のパターン(スピーヌムで母音が短くなるもの)の標準動詞は、ない。ここでは、代わりに、「行く」を意味する「eo, ii (ivi), itum, ire」(通常は不規則動詞に分類される)の活用を示しておく。I(長音)型に近い活用をするからである。完了形で「-v-」はたいてい落ちる。なお、「eo, ii (ivi), itum, ire」の受動態は非人称でしか使われないので、たいてい受動態の分詞(とそれを使った不定詞)も中性しか書かれない。しかし、複合動詞では他動詞となるものもあるので、一応すべての活用があるものと想定して活用表を書いたほうが便利であろう。それでは、活用語尾の具体例を示そう。なお、括弧内には、複合動詞「transeo, transii, transitum, transire」(渡る、他動詞としても使う)の活用を示しておく。

①不定詞(infinitivus)・分詞(participium)

不定詞と分詞についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態\時制 現在(praesens) 完了(perfectum) 未完了 過去完了 未来(futurum) 前未来
能動態不定詞 ire (transire) isse
(transisse)
- - iturus esse
(transiturus esse)
-
受動態不定詞 iri (transiri) itus esse
(transitus esse)
- - itum iri
(transitum iri)
-
能動態分詞 iens (transiens) - - - iturus (transiturus) -
受動態分詞 - itus (transitus) - - eundus (transeundus) -

分詞(分詞を使う不定詞も同じ)について、上の表に示したのは男性主格単数である。分詞の格変化は下の表の通りである。但し、受動態未来分詞(ゲルン ディーウゥム)の格変化について は、⑤を参照。能動態現在分詞の格変化は、I型の「-s, -s, -s」の形容詞の格変化と同じであり、能動態未来分詞と受動態完了分詞の格変化は、OA型の格変化と同じである。

態・時制
能動態現在分詞
能動態未来分詞 受動態完了分詞
男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
単数 主格 iens
(transiens)
iens
(transiens)
iens
(transiens)
iturus
(transiturus)
itura
(transitura)
iturum
(transiturum)
itus
(transitus)
ita
(transita)
itum
(transitum)
属格 euntis
(transeuntis)
euntis
(transeuntis)
euntis
(transeuntis)
ituri
(fugituri)
iturae
(fugiturae)
ituri
(fugituri)
iti
(fugiti)
itae
(fugitae)
iti
(fugiti)
与格 eunti
(transeunti)
eunti
(transeunti)
eunti
(transeunti)
ituro
(fugituro)
iturae
(fugiturae)
ituro
(fugituro)
ito
(fugito)
itae
(fugitae)
ito
(fugito)
対格 euntem
(fugientem)
euntem
(fugientem)
iens
(fugiens)
iturum
(fugiturum)
ituram
(fugituram)
iturum
(fugiturum)
itum
(fugitum)
itam
(fugitam)
itum
(fugitum)
奪格 eunte (eunti)
(fugiente (fugienti))
eunte (eunti)
(fugiente (fugienti))
eunte (eunti)
(fugiente (fugienti))
ituro
(fugituro)
itura
(fugitura)
ituro
(fugituro)
ito
(fugito)
ita
(fugita)
ito
(fugito)
複数 主格 euntes
(fugientes)
-ientes (fugientes)
-ientia (fugientia)
ituri
(fugituri)
iturae
(fugiturae)
itura
(fugitura)
iti
(fugiti)
itae
(fugitae)
ita
(fugita)
属格 euntium
(fugientium)
-ientium (fugientium)
-ientium (fugientium)
iturorum
(fugiturorum)
iturarum
(fugiturarum)
iturorum
(fugiturorum)
itorum
(fugitorum)
itarum
(fugitarum)
itorum
(fugitorum)
与格 euntibus
(fugientibus)
-ientibus (fugientibus)
-ientibus (fugientibus)
ituris
(fugituris)
ituraris
(fugituris)
ituraris
(fugituris)
itis
(fugitis)
itis
(fugitis)
itis
(fugitis)
対格 euntis (euntes)
(fugientis (fugientes))
-ientis (-ientes) (fugientis (fugientes))
-ientia (fugientia)
ituros
(fugituros)
ituras
(fugituras)
itura
(fugitura)
itos
(fugitos)
itas
(fugitas)
ita
(fugita)
奪格 euntibus
(fugientibus)
-ientibus (fugientibus)
-ientibus (fugientibus)
ituris
(fugituris)
ituris
(fugituris)
ituris
(fugituris)
itis
(fugitis)
itis
(fugitis)
itis
(fugitis)


②現在(praesens)・完了(perfectum)

現在時制と完了時制についての一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) eo (transeo) eam (transeam) - ii (transii) ierim (transierim) -
2人称単数(tu) is (transis) eas (transeas) i (transi) isti (transisti) ieris (transieris) -
3人称単数(is/ea/id) it (transit) eat (transeat) - iit (transiit) ierit (transierit) -
1人称複数(nos) imus (transimus) eamus (transeamus) - iimus (transiimus) ierimus
(transierimus)
-
2人称複数(vos) itis (transitis) eatis (transeatis) ite (transite) istis (transitis) ieritis
(transieritis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) eunt (transeunt) eant (transeant) - ierunt (iere)
(transierunt (transiere))
ierint
(transierint)
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 現在(praesens) 完了(perfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) eor
(transeor)
ear
(transear)
- itus sum
(transitus sum)
itus sim
(transitus sim)
-
2人称単数(tu) iris
(transiris)
earis
(transearis)
ire (transire) itus es
(transitus es)
itus sis
(transitus sis)
-
3人称単数(is/ea/id) itur
(transitur)
eatur
(transeatur)
- itus est 
(transitus est)
itus sit
(transitus sit)
-
1人称複数(nos) imur
(transimur)
eamur
(transeamur)
- iti sumus
(transiti sumus)
iti simus
(transiti simus)
-
2人称複数(vos) imini
(transimini)
eamini
(transeamini)
imini (transimini) iti estis
(transiti estis)
iti sitis
(transiti sitis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) euntur
(transeuntur)
eantur
(transeantur)
- iti sunt
(transiti sunt)
iti sint
(transiti sint)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「ita (transita)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「itae (transitae)」になる。
又、中性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「itum (transitum)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「ita (transita)」になる。

③未完了(imperfectum)・過去完了(plusquamperfectum)

未完了時制と過去完了時制についての一般的な説明は、A活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) ibam
(transibam)
irem
(transirem)
- ieram
(transieram)
issem
(transissem)
-
2人称単数(tu) ibas
(transibas)
ires
(transires)
- ieras
(transieras)
isses
(transisses)
-
3人称単数(is/ea/id) ibat
(transibat)
iret
(transiret)
- ierat
(transierat)
isset
(transisset)
-
1人称複数(nos) ibamus 
(transibamus)
iremus
(transiremus)
- ieramus
(transieramus)
issemus
(transissemus)
-
2人称複数(vos) ibatis
(transibatis)
iretis
(transiretis)
- ieratis
(transieratis)
issetis
(transissetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) ibant
(transibant)
irent
(transirent)
- ierant
(transierant)
issent
(transissent)
-

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未完了(imperfectum) 過去完了(plusquamperfectum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) ibar
(transibar)
irer
(transirer)
- itus eram
(transitus eram)
itus essem
(transitus essem)
-
2人称単数(tu) ibaris
(transibaris)
ireris
(transireris)
- itus eras
(transitus eras)
itus esses
(transitus esses)
-
3人称単数(is/ea/id) ibatur
(transibatur)
iretur
(transiretur)
- itus erat
(transitus erat)
itus esset
(transitus esset)
-
1人称複数(nos) ibamur
(transibamur)
iremur
(transiremur)
- iti eramus
(transiti eramus)
iti essemus
(transiti essemus)
-
2人称複数(vos) ibamini
(transibamini)
iremini
(transiremini)
- iti eratis
(transiti eratis)
iti essetis
(transiti essetis)
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) ibantur
(transibantur)
irentur
(transirentur)
- iti erant
(transiti erant)
iti essent
(transiti essent)
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「ita (transita)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「itae (transitae)」になる。
又、中性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「itum (transitum)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「ita (transita)」になる。

 ④未来(futurum)・前未来(futurum praeteritum)

未来時制と前未来時制の一般的な説明は、A型甲式活用の対応する項を参照。

態(vox) 能動態(activa)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) ibo
(transibo)
- - iero
(transiero)
- -
2人称単数(tu) ibis
(transibis)
- ito (transito) ieris
(transieris)
- -
3人称単数(is/ea/id) ibit
(transibit)
- ito (transito) ierit
(transierit)
- -
1人称複数(nos) ibimus
(transibimus)
- - ierimus
(transierimus)
- -
2人称複数(vos) ibitis
(transibitis)
- itote (transitote) ieritis
(transieritis)
- -
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) ibunt
(transibunt)
- eunto (transeunto) ierint
(transierint)
- -

態(vox) 受動態(passiva)
時制(tempus) 未来(futurum) 前未来(futurum praeteritum)
叙法(modus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus) 直説法(indicativus) 接続法(subiunctivus) 命令法(imperativus)
1人称単数(ego) ibor
(transibor)
-
- itus ero
(transitus ero)
-
-
2人称単数(tu) iberis
(transiberis)
-
itor (transitor) itus eris
(transitus eris)
-
-
3人称単数(is/ea/id) ibitur
(transibitur)
-
itor (transitor) itus erit
(transitus erit)
-
-
1人称複数(nos) ibimur
(transibimur)
-
-
iti erimus
(transiti erimus)
-
-
2人称複数(vos) ibimini
(transibimini)
-
-
iti eritis
(transiti eritis)
-
-
3人称複数(ii(ei)/eae/ea) ibuntur
(transibuntur)
-
euntor (transeuntor) iti erunt
(transiti erunt)
-
-
表に示したのは男性である。
女性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「ita (transita)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「itae (transitae)」になる。
又、中性の場合、「itus (transitus)」(単数)は「itum (transitum)」になり、「iti (transiti)」(複数)は「ita (transita)」になる。

⑤ゲルンディウム(gerundium)・ゲルンディーウゥム(gerundivum)・スピーヌム(supinum)

ゲルンディウム・ゲルンディーウゥム・スピーヌムについての一般的な説明は、A活用の対応する項を参照。

数・格\人称 gerundium
中性
gerundivum
男性
gerundivum
女性
gerundivum
中性
supinum
単数(singularis) 主格(nominativus) -
eundus
(transeundus)
eunda
(transeunda)
eundum
(transeundum)
-
属格(genitivus) eundi
(transeundi)
eundi
(transeundi)
eundae
(transeundae)
eundi
(transeunda)
-
与格(dativus) eundo
(transeundo)
eundo
(transeundo)
eundae
(transeundae)
eundo
(transeundo)
-
対格(accusativus) eundum
(transeundum)
eundum
(transeundum)
eundam
(transeundam)
eundum (transeundum)
itum (transitum)
奪格(ablativus) eundo (transeundo)
eundo
(transeundo)
eunda
(transeunda)
eundo
(transeundo)
itu
(transitu)
複数(pluralis) 主格(nominativus) -
eundi
(transeundi)
eundae
(transeundae)
eunda
(transeunda)
-
属格(genitivus) -
eundorum (transeundorum)
eundarum (transeundarum)
eundorum
(transeundorum)
-
与格(dativus) -
eundis
(transeundis)
eundis
(transeundis)
eundis
(transeundis)
-
対格(accusativus) -
eundos
(transeundos)
eundas
(transeundas)
eundos
(transeunda)
-
奪格(ablativus) -
eundis
(transeundis)
eundis
(transeundis)
eundis
(transeundis)
-
ゲルンディーウゥムの男性単数呼格形は、「eunde (transeunde)」である。その他の呼格は、主格と同じである。

⑥このパターンの活用をする動詞

このパターンの活用をする動詞は、次のような「eo, ii (ivi), itum, ire」の複合動詞である。
前へ | トップへ | 次へ